Од почетокот на воениот конфликт во Украина, Европа внимателно го следи протокот на гас од Русија. Стравувањата за нивно прекинување ја доведоа цената на гасот на рекордно ниво од нешто над 200 евра за мегават час во март. Тргувањето остана нестабилно во последниве месеци, често со само гласини за проблеми што накратко ги зголемија цените на гасот.
Последната зимска сезона започна со околу 77% полни складишта на гас во Европа. Дел од нив ги стопанисува „Газпром“, а компанијата до крајот одбиваше да почне да ги полни, наведувајќи ја како причина потребата од полнење на руските магацини. Како резултат на тоа, зимата 2022-ра година започна со рекордни количини гас во руските складишта за гас (72,6 милијарди кубни метри) и минимални количини за последните десет години во Европа.
Сепак, Европа имаше среќа со поблагата зима од вообичаено и рекордни резерви на ЛНГ. Така, и покрај загриженоста, количината на гас достигна до крајот на април. Се чини дека европските земји овојпат ја научија лекцијата, до средината на јули, европските складишта за гас се веќе исполнети до 65% од нивниот капацитет. Доколку се задржи темпото и во наредните месеци, европските земји ќе ја исполнат регулативата на ЕК и ќе пополнат 80 отсто од капацитетот за складирање гас веќе во септември, а не до 1-ви ноември.
Сепак, жешките лета и потребата од повеќе електрична енергија за ладење може да бидат предизвик. Многу земји моментално го намалуваат производството на електрична енергија од електраните на гас за да ја зачуваат суровината за зимата. Фабриките на јаглен се во „ладна подготвеност“ и многу компании се охрабруваат да користат алтернативи, вклучително и нафтата, која е многу загадувачка.
Засега, еколозите не се особено загрижени, плановите се само привремени и ЕУ не се откажува од своите амбиции да ги намали емисиите до 2030-та година и да стане економија без емисии до 2050-та година.
Во некои земји, како Португалија и Полска, немаат ни каде да складираат гас за зимата бидејќи капацитетите се целосно полни. Во други, ситуацијата не е толку добра. Во Бугарија, на пример, складиштето за гас е исполнето со нешто под 43 отсто од капацитетот. Во Унгарија, стапката на искористеност е нешто под 48%, а во Летонија е околу 49%, според податоците на „Gas Infrastructure Europe“.
Германија привлекува особено внимание во моментов. Земјата е најголем потрошувач на гас во Европа и најголем клиент на „Газпром“ воопшто. Податоците од локалниот регулатор на мрежата покажуваат дека капацитетите за складирање гас се полни со нешто повеќе од 65% од нивниот капацитет, кој достигнува и до 23 милијарди кубни метри. Поради намалувањето на испораките на „Северен тек 1“, Берлин сега е категоричен дека Русија ги користи испораките на гас за да ги уценува.
Министерот за економија Роберт Хабек исто така ги смени целите на државата, до 1-ви ноември германските складишта за гас мора да бидат исполнети до 95% од нивниот капацитет. Така, земјата ќе биде помирна во текот на зимските месеци дури и ако Русија повторно го прекине снабдувањето со гас.
Преку својата подружница „Газпром“, управуваше со неколку големи складишта за гас во Германија и Австрија. Минатата зима останаа полупразни, но сега „Газпром Германија“ е под контрола на германската држава. Австрија презеде контрола и врз едно од најголемите складишта за гас во земјата, кој го користи Германија, бидејќи „Газпром“ не презеде навремени мерки за негово полнење.
Многу аналитичари коментираат дека клучна за оваа зима ќе биде состојбата со складиштата за гас во Европа. Засега работите таму се развиваат според планот, а европските земји ќе можат посмирено да ја дочекаат новата грејна сезона и без руски гас.
Затоа сега се чини дека играта на Русија е сменета, намалени се испораките преку „Северен тек 1“, а според извори на „Reuters“, самата Москва не ги обезбедува потребните документи до царинските органи за да ја ослободи спорната турбина за гасоводот. Затоа што единството на ЕУ лесно може да се наруши ако една членка (Германија) добие малку гас, ни доволно за сопствена потрошувачка, а прашање е дали ќе ги поделат и овие мали количини. Холандија, Франција и Австрија исто така добиваат гас преку „Северен тек 1“, како и Германија.
Во Русија се почесто потсетуваат дека „Северен тек 2“ е подготвен и само чека сертификат за да почне да работи. Во оваа фаза во Германија се на мислење дека тоа ќе биде еднакво на веење на бело знаме, но дали тоа ќе биде случај и во зимските месеци во 2023-та година?
