Покрај затворените финансиски институции, суспендирани се и услугите за испраќање пари.
Додека трае трката со времето за евакуација на илјадници Авганистанци кои не сакаат да живеат под режимот на Талибанците, оние кои имаат намера или мора да останат, исто така, се соочуваат со сериозна финансиска криза, а не само безбедносна.
Според Дојче Веле, околу 10 дена откако Талибанците го презедоа главниот град Кабул, жителите имаат сериозни проблеми со пристапот до готовина, бидејќи банките се уште се затворени. Покрај тоа, блокиран е нивниот пристап до правењето парични дознаки од членовите на семејството кои живеат во странство.
Лоша ситуација
Банкоматите низ Кабул пресушија со готовина, а менувачниците се затворени поради неизвесноста за девизниот курс во Авганистан и стравувањата од грабежи.
„Ситуацијата со банките е многу лоша. Луѓето чекаат во редици пред гранките, но тие сеуште се затворени. Никој нема пристап до банките, особено во Кабул“, изјави за ДВ Саид Имам, жител на главниот град на Авганистан. „Некои луѓе не добиваат плата повеќе од еден месец. Владините службеници и наставниците не беа платени. „Луѓето имаат се помалку пари, а нивните заштеди се заклучени во банките“, вели Имам.
Ситуацијата дополнително се влошува со акутниот недостиг на американски долари. Имено, САД го блокираа пристапот на Талибанците до девизните резерви на авганистанската централна банка од 9 милијарди долари. Најголемиот дел од тие пари се чуваат во трезорите на САД.
Меѓународниот монетарен фонд (ММФ), исто така, ги блокираше новите владетели на Авганистан да пристапат до неговите средства. Бидејќи веќе нема наплив на „тврда“ валута, вредноста на авганот падна на рекордно најниско ниво, предизвикувајќи скок на цените.
Цените на храната како што се брашното, маслото и оризот скокнаа и до 20 проценти за само неколку дена. „Може да најдете храна на пазарот, но цените се високи“, вели Имам. „На пример, пред еден месец вреќа брашно чинеше 1.800 авгани, а сега треба да платите 2.180 авгани.
Шише масло од 16 литри скокна од 1.700 на 2.150 авгани“, рече соговорникот на германските медиуми. Авганистанците традиционално се потпираа на дознаки, но овој проток на пари во моментов е прекинат. Услугите за трансфер на пари „Western Union“ и „MoneyGram“ го прекинаа своето работење во земјата.
Податоците на Светска банка дека испраќањето пари во Авганистан минатата година достигна 790 милиони долари, што е околу 4 проценти од БДП на земјата, доволно зборува за важноста на финансиската поддршка. Тие дознаки се „исклучително важни“ со години, вели новинарот и публицист, роден во Авганистан, Емран Фероз.
Имено, Авганистан има една од најголемите дијаспори во светот, а нејзините жители долги години се потпираа на помошта на членовите на семејството што живеат во Пакистан, Иран, Обединетите Арапски Емирати, но и Германија и Америка. „Просечниот Авганистанец е без приход овие денови, а за многумина приходот на домаќинствата е намален до 90 проценти“, вели Фероз.
Скокнаа цените на горивата
Поради огромната побарувачка за гориво за Авганистанците кои бегаа од Талибанците, цените на бензинот исто така нагло скокнаа. Дилерите на гориво бараат и 900 долари за тон бензин. Иран се обидува да ја олесни ситуацијата со продолжување на извозот на гориво во соседната земја, прекинат на 6 август.
Веќе слабата авганистанска економија треба да ја обнови новиот гувернер на централната банка, Хаџи Мохамад Идрис, кој беше назначен на функцијата од Талибанците. Тој е службеник на талибанското движење од северната провинција Џавзјан, кој беше задолжен за финансиски прашања, додека талибанците беа предводени од поранешниот водач Ахтар Мансур. Идрис нема официјално финансиско или економско образование, а неговата главна квалификација е да ја води Талибанската економска комисија.
Сегашниот гувернер на централната банка беше Ајмал Ахмади, дипломиран студент на Харвард. Ахмади ја напушти земјата пред Талибанците да влезат во Кабул и предупреди дека сегашната криза ќе доведе до скок на цените и слабеење на валутата.
Ахмади, исто така, очекува талибанците наскоро да воведат контрола на капиталот за да спречат одливи на девизи од земјата. Во меѓувреме, очајните Авганистанци се тркаат со времето додека се обидуваат да избегаат од животот под талибанците, откако американскиот претседател Џо Бајден потврди дека следната недела ќе завршат евакуациите предводени од САД.
Повеќе од 70.000 луѓе се веќе евакуирани, но огромен број луѓе остануваат пред аеродромот во Кабул со надеж дека ќе избегнат закани за одмазда и репресија во Авганистан, управуван од Талибанците. Некои од нив имаат странски пасоши, визи или прифатливи причини за патување, но повеќето немаат.
