Преминот од социјализам во капитализам во сите поранешни југословенски републики беше обележан со значително зголемување на нееднаквоста. Сите шест држави во развој – Словенија, Хрватска, Србија, Босна и Херцеговина, Црна Гора и Македонија – имаа слични трендови помеѓу 1989 и 2019 година, според анализата на Виенскиот институт за меѓународни економски студии во специјалното издание по повод 30-годишнината од распадот на Југославија. – „Победници и губитници на транзицијата“.
„Прво, учеството на националниот доход што заврши во рацете на еден процент од населението значително се зголеми помеѓу 1989 и 2019 година во сите републики. Словенија, Хрватска и Црна Гора забележаа најизразен раст – од четири на пет процентни поени од вкупниот национален доход. Растот беше помалку интензивен во Србија и Македонија, со околу два процентни поени национален доход, додека Босна и Херцеговина беше меѓу нив, со раст од околу три процентни поени“, се наведува во анализата на овој институт.
Во исто време, уделот на националниот доход што завршува со понискиот слој на населението, што сочинува 40 проценти од вкупниот број граѓани, падна во сите републики.
„Во Словенија, Србија и Црна Гора падот беше околу три до четири процентни поени од вкупниот национален доход во 1989 и 2019 година. Во Босна и Херцеговина и Македонија, падот беше помал, околу два до 2,5 процентни поени. Само Хрватска не забележа големо намалување: учеството од 40% во долниот слој на населението таму се намали за 0,3 процентни поени“, се вели во анализата на Виенскиот институт за меѓународни економски студии.
Конечно, зголемувањето на учеството на приходот од најмногу еден процент во ова време беше придружено со намалување на учеството во дното на 40 проценти, додека кај останатите 59 проценти од населението тоа остана претежно стабилно. Единствен исклучок беше Хрватска, каде што зголемувањето на учеството од еден процент дојде на штета на средната класа, 59 проценти од населението.
Милица Увалиќ, економист и професор на Универзитетот во Перуџа, ги гледа главните економски причини за распадот на Југославија во три групи меѓусебно поврзани фактори.
„Значителните регионални економски разлики, кои се проширија за време на 45-годишното постоење на земјата, децентрализацијата на економските политики воведени со Уставот од 1974 година и тешката економска криза од 80-тите години, придонесоа за распаѓање на Југославија. Меѓутоа, ако немаше прогресивно влошување на политичката криза, само овие економски фактори немаше да доведат до распаѓање“, рече таа.
