Соочени со недостиг на одредени производи како резултат на здравствената криза што го зафати светот од јануари 2020-та година, голем број европски земји размислуваат да ги преместат своите стратешки компании. Овие економски стратегии имаат за цел да го оживеат производството во некои индустрии, особено медицинската индустрија, за да ги ублажат ефектите од зависноста од компаниите што работат надвор од Европската унија, пишува францускиот весник „La Tribune“.
Во Франција, и покрај финансиските и логистичките ограничувања за преместување, државата се обидува да ги убеди директорите на компаниите за високата индустриска вредност за враќање на нивниот бизнис. За таа цел, владата ја засили комуникацијата за новите најповолни економски политики и планот за економско закрепнување во износ од 100 милијарди евра, од кои 1 милијарда евра ќе бидат искористени за поттикнување на компаниите да се преселат преку „повици за (ре)локализација“.
Сепак, преориентирање на активностите кон Европа не мора да значи враќање во земјата на потекло. Всушност, локалните даноци и такси можат да го влошат финансиското „здравје“, особено за средните компании. Затоа, тие мора да ги проценат финансиските ризици од можна преселба во земјата на потекло во зависност од трошоците за работна сила и фискалниот притисок.
Атрактивноста на ЦИЕ
Голем број компании се преселија во земјите од Централна и Источна Европа (ЦИЕ) поради нивната географска близина и пониските трошоци за плати отколку во Западна Европа. Според податоците на Европската федерација за подобрување на условите за живот и работа, во периодот од 2014-та до 2018-та година имало 253 случаи на преселување во европските земји.
Движењето за преселување во ЦИЕ започна пред кризата со корона и оттогаш се интензивираше. Извештајот на Фондацијата за политика за иновации, насловен како „Преместување во Франција во Европа“, објавен во септември 2020-та година, дава пример со „Coq Sportif“, „Lunii“ и „Harry’s“.
Според извештајот на полскиот економски институт од мај 2020-та година, ЦИЕ може да заработи 22 милијарди долари годишно како резултат на преместувањето на производството од Кина. Овие компании би оствариле значителни профити во однос на споредливите придобивки, трошоците за транспорт (синџири за снабдување и дистрибуција) и платите со оглед на близината на различните земји во регионот и разликите во платите.
Споредувајќи ги трошоците за работна сила на час помеѓу Западна Европа и ЦИЕ, откриени се значителни разлики, кои се движат од 5,30 евра во Романија до 44,70 евра во Данска.
Истото важи и за фискалниот притисок. Според статистичките податоци од 2020-та година на Економскиот институт „Молинари“, даноците и давачките за работодавците учествуваат со повеќе од половина од платите во Франција (54,68%) во споредба со 10% во Белгија, на пример.
Инвестициските трошоци може да се намалат со подобрување на квалитетот и автентичноста на производите, дотолку повеќе што придонесот на индустријата кон БДП-то е поголем во овие земји. Според последниот извештај на Фондацијата за политички иновации во 2020-та година, учеството на индустријата во додадената вредност во земјите од ЦИЕ е поголемо отколку во другите земји во Западна Европа, освен Германија (25,4%) и Австрија (22,1%). Во Чешка достигнува 29,7% и во Полска 25%, во споредба со само 13,6% во Франција и помеѓу 15% и 19% во Шпанија, Холандија и Италија.
Забрзување на преместувањето по кризата
Голем број европски компании, како германскиот производител на апарати за домаќинство „Bosch“, во моментов се во Полска поради конкурентските и финансиските предности што оваа земја им ги нуди на инвеститорите. Преместување, кое датира од пред здравствената криза, но се забрза по нејзиното појавување, особено логистичкиот дел – центри за повици, „click and collect“ и други.
Во 2019-та година, директните странски инвестиции сочинуваат 40% од полскиот БДП. Тие доаѓаат главно од Германија (19%), Франција и САД (по околу 11%).
Истото важи и за Романија, каде голем број европски компании го делат пазарот. Меѓу нив е италијанскиот производител на апарати за домаќинство „De’Longhi“, кој го пресели своето производство од Кина во 2020-та година, создавајќи втора фабрика по купувањето на фабриката на „Nokia“ во Жуку во 2012-та година. „De’Longhi“ создаде повеќе од 1.000 работни места во земјата и инвестираше 30 милиони евра.
Полска привлекува интерес и од американски компании кои сакаат да се населат во Европа. Таков е случајот со гигантите „Google“ и „Microsoft“. Во јуни, „Google“ објави дека инвестира до 2 милијарди долари во национален центар за податоци за управување со облачни услуги, следејќи го „Microsoft“, кој објави еден месец порано дека сака да инвестира милијарда долари во голем центар за податоци со цел да ги развие и трансформира дигитални вештини во Европа.
Кочница за технолошките предизвици
Но, технолошките предизвици можат да го запрат движењето за преместување во ЦИЕ. Вештините и флексибилноста на странската работна сила се пораспространети во Азија отколку во Источна Европа. Многу високите технологии, особено електрониката, остануваат слабо апсорбирани во Европа, на пример во областа на хардверот. Поголемиот дел од хардверот достапен на Стариот континент денес е или увезен или произведен во странство од европска компанија.
Затоа, некои сектори на активност тешко се преместуваат поради недостаток на квалификувана работна сила, и покрај присуството на значителен човечки капитал и автоматизацијата на процесите и производството од страна на преместените компании, кои остануваат недоволни.
Ова несовпаѓање покажува дека во ЦИЕ, јавните власти сè уште треба да го преиспитаат својот економски модел, подобрувајќи го особено образованието на локалната работна сила и инвестирајќи повеќе во истражување и развој.
Според извештајот од 2018-та година на Светскиот економски форум за глобална конкурентност, трошоците за истражување и развој се релативно ниски во ЦИЕ (1%) во споредба со западноевропските земји (просечно 2,3%) како Франција (2,9%), Германија или Австрија (по 3,1%). Работата од далечина во голем број области како што се финансии, продажба и информатичка технологија може да ги промени компаративните предности во корист на Западна Европа. Во овој поглед, овој регион може да има корист од движењето за преместување.
