Следниот шеф на Светската трговска организација (СТО) се соочува со тешка битка. Додека кандидатите се обидуваат да го заменат Роберто Азеведо, меѓународната институција се соочува со фундаментален предизвик: поттикот за либерализација исчезнува во поголем дел од светот.
Загриженоста за глобализацијата, без оглед дали е економска, еколошка или безбедносна, се засили и земјите се повлекуваат од трговската отвореност. Меѓусебната недоверба меѓу Кина и Соединетите држави, како и меѓу ЕУ и Кина, значи дека секоја понатамошна либерализација на трговијата веројатно ќе биде помеѓу регионалните блокови и коалиции, а не меѓу сите членови, напиша „Financial Times“ во едиторијалот.
Овој контекст ја прави „СТО“ уште поважна. Во време на засилена тензија, на светот му требаат правила што треба да ги следат и сигурен арбитер за решавање на споровите. Мултилатералните и билатералните договори влијаат на страните надвор од преговорите, при што „СТО“ обезбедува заштита. Индивидуалните влади и трговските блокови истражуваат како да ја регулираат меѓународната трговија со услуги и податоци, вклучително и правила за договарање едни со други. За што и да се постигне консензус за минималните стандарди и фер третман, дури и надвор од Женева, каде се наоѓа „СТО“, тој мора да биде вклучен во правилата на организацијата.
Со толку многу предизвици со кои се соочува меѓународниот трговски систем, би било грешка да не се користат достапните алатки и институции за нивно решавање: меѓународниот трговски форум е тешко да се постави и тешко да се обнови. Кризата предизвикана од ковид-19 ја покажува вредноста на заедничките договори за фер односи и спречување на катастрофални ривали. Исто така, ги демонстрира придобивките од постигнување вакви договори за интелектуална сопственост.
Двајцата водечки кандидати за претседател на организацијата, Амина Мохамед од Кенија и Нгози Окоњо Ивеала од Нигерија, потврдија дека постојат основи за критики на Соединетите држави за однесувањето на највисокото ниво на апелационо тело на „СТО“, иако агресивните активности на Вашингтон се бескорисни. Во декември, одбивањето на претседателот Доналд Трамп да номинира нови судии во седумчленото тело за решавање спорови го парализираше, замрзнувајќи ги сите идни случаи и лишувајќи го „СТО“ од неговата способност да ги спроведува своите правила. Овој потег рефлектираше долгогодишна фрустрација на САД од одлуките на организацијата и чувството дека таа е надвор од својот мандат.
Дури и ако Трамп не биде реизбран во ноември, следниот американски претседател веројатно ќе задржи дел од својот скептицизам за мултилатерализам и глобална трговија. ЕУ, исто така, стана посимпатична кон критиките дека Апелационото тело на „СТО“ спроведувајќи го меѓународното право наместо едноставно да ги примени правилата на организацијата. Со оглед на растечкото несогласување околу трговската политика помеѓу членовите на „СТО“, организацијата не може легитимно да ги утврди правилата во нивно име. Но, предвидливиот закон за меѓународна трговија е суштински. Без некои средства за решавање на несогласувањата и разјаснување на нејаснотиите, договорите ќе бидат проформа: реформата е единствениот пат напред.
Проблемите со апелационото тело се само еден пример за тешкотиите со кои се соочува една организација која мора да биде и форум за преговори и да ги спроведува правилата, со што ќе се создадат несогласувања. Успешниот извршен директор ќе мора да биде посредник кој може да изгради сигурен однос со ЕУ, САД и Кина, а не експерт за техничките детали на трговијата. На крајот на краиштата, напредокот во понатамошната либерализација на трговијата ќе зависи повеќе од волјата на земјите-членки отколку од „СТО“, но шефот на организацијата сепак ќе има клучна улога во обидот да ги обедини.
