Со затоплувањето на односите меѓу Русија и Турција на картата на Балканот има нов кандидат кој има амбиција да игра клучна улога не само во снабдувањето со природен гас во регионот, туку и во цела Европа.
Првите турски барања беа направени уште во 2015-та година – Анкара ја забрза изградбата на TANAP, кога беа прекинати врските со Москва. Во ноември турските военовоздухопловни сили соборија руски воен авион, кој според зборовите на Турција го беше нарушил нејзиниот воздушен простор. Русија негира тоа да се случило и очекуваше извинување од турските власти.
Тоа сепак не се случи и Москва методично ги прекина контактите со Анкара – ги повлече своите инвестиции, со што беше замрзнат „Турски поток“ и голем број други проекти. Руските туристи упорно препорачува да изберат друга дестинација за летен одмор, а не во саканата за многумина Турција.
Со месеци турската страна одбиваше да прифати грешка за соборувањето на рускиот авион, но пред неколку дена Реџеп Тајип Ердоган се извини на Владимир Путин за тоа што се случило во минатиот ноември. Така двете земји повторно ќе најдат заеднички јазик за економски и политички прашања.
И така, откако Грција се откажа за изградба на нов гасовод под дното на Црното Море, за кој сите очекувања беа дека ќе помине и низ територијата на Македонија, сега Русија повторно гледа кон турскиот брег.
Рестартирањето на „Турски поток“ значи уште еден извор на природен гас за Турција. За неколку години Анкара ќе може да смета и на гас од Каспиското Море – во „TANAP“. Веќе се прават обиди од турска страна и за затоплување на односите во Медитеранот и така Турција да обезбеди пристап до наоѓалиштата лоцирани во акваторијата на Кипар, Египет и Израел.
Во гасната битка Анкара сепак има еден голем противник – Грција. Во нејзина територија ќе поминува Трансадриатскиот гасовод (TAP), текот на „TANAP“ на патот кон Европа. На овој т.н. „Јужен гасен коридор“ ќе пристигнува гас од Каспискиот регион во Европа.
Во моментов Бугарија може да предложи во плановите за гасен центар се најдоброта географска положба и модернизирана инфраструктура – речиси сите компресорски станици на Балканот се на бугарска територија, а и во моментов во земјата се распределуваат гасни струи од Русија кон Турција, Грција и Македонија. Европските институции исто гледаат благонаклонение на идејата за гасен центар.
Во исто време, сепак ни недостасува основното – извор на природен гас. Недостасува и друга важна инфраструктура – за гас, но нивната изградба е прашање само на време и средства.
При реализацијата на „Турски поток“, покрај Атина ќе победи и рускиот гас – првичните планови беа дека патот на суровината кон Европа ќе помине низ грчката гасоводна мрежа. Така Грција обезбедува втор извор на гас, при тоа независен од овој кој доаѓа по Тар.
Во исто време е важно да се одбележат и „семејните“ врски меѓу Грција и Кипар, што дава несомнено предност на Атина во очекувањата за пристап до наоѓалишта во Средоземното Море. Премиерот на нашиот јужен сосед Алексис Ципрас даде и јасни сигнали дека неговата земја има интерес во оваа сфера, по официјалните посети во Израел, Кипар и неговата средба со египетскиот претседател Абдел Фатах Сиси во Атина.
Засега, во отсуство на нормализација на односите меѓу Русија и Турција, за изградба на „Турски поток“ е уште рано да се зборува. Но, факт е дека првиот чекор е веќе направен, а економските интереси често успеваат да се пробијат низ лавиринтот на политичките спорови.
