13 мај, 2024
ПочетнаМАКЕДОНИЈАДали знаете што се славеше на 29-ти ноември некогаш?

Дали знаете што се славеше на 29-ти ноември некогаш?

Денеска е 29 ноември, кој до распадот на Југославија се славеше како Ден на Републиката во поранешните држави.

Од 1944 година, Денот на Републиката се слави во спомен на Второто заседание на Антифашистичкиот совет на Народното ослободување на Југославија (АВНОЈ), што се одржа на 29 ноември 1943 година во Јајце.

По тој повод, АВНОЈ беше конституиран во законодавно и извршно претставничко тело, а Националниот комитет за ослободување на Југославија (НКОЈ) беше конституиран како највисок извршен орган.

Во Јајце беа поставени темелите за формирање федеративна држава на југословенските народи по Втората светска војна, под раководство на Комунистичката партија на Југославија. Тогаш се предвидуваше Југославија да биде федерација од шест републики: Словенија, Хрватска, Босна и Херцеговина, Србија, Црна Гора и Македонија.

На предлог на словенечката делегација, Јосип Броз Тито ја доби титулата „Маршал на Југославија“.

Со одлука на Претседателството на АВНОЈ од 28 ноември 1944 година било утврдено дека достоинствено треба да се одбележи првата годишнина од заседанието во Јајце, со што 29 ноември стана празник на овие простори.

Сепак, ќе поминат уште речиси две години пред овој датум формално да стане празник на новата држава – со одлука на Сојузното народно собрание од 2 ноември 1946 година, Денот на Републиката е прогласен за национален празник на Федеративна Народна Република Југославија(ФНРЈ).

Покрај одбележувањето на Второто заседание на АВНОЈ, Денот на Републиката ја одбележа и годишнината од Конститутивното собрание на ФНРЈ, кое се одржа на 29 ноември 1945 година.

Со одлука од 1949 година е одлучено Денот на Републиката да се празнува во два дена, што е потврдено во 1955 година со Законот за празници.

Генерациите родени во Југославија до 1982 година веројатно се сеќаваат дека секој 29 ноември првачињата полагаа „пионерска заклетва“ и добиваа пионерска униформа: сина капа со црвена петокрака, бела кошула со црвен шал и сини шорцеви или здолниште.

Покрај приемот на студенти во Сојузот на пионери на Југославија, Денот на Републиката беше одбележуван и со почесни паради и свечени академии.

Сепак, повеќето од жителите на социјалистичка Југославија го паметат Денот на Републиката по неработните денови (кога празникот се комбинираше со викенд) кои се користеа за кратки патувања или одење на село, што се покажа како добра можност за колење свињи пред зимата. Семејствата потоа се враќале во градовите со кофи полни со маснотии и кеси полни со месо, колбаси и крекери.

Училишта, фабрики, месни заедници, центри за култура, улици го носеа името „29. ноември“.

Денот на Републиката е испеан и во истоимената песна на култниот сараевски бенд Забрањено пушење на албумот „Pozdrav iz zemlje Safari“ од 1987 година. Песната со видлива доза на горчина ја опишува атмосферата на празниците во земјата, која пука по рабовите.

Тие шевови трајно пукнаа во деведесеттите и Денот на Републиката престана да се слави во сите поранешни југословенски републики, освен во Србија и Црна Гора, кои формираа скратена федерација од 1992 година.

Последен пат Денот на Републиката беше прославен на 29 ноември 2001 година, а на 14 ноември 2002 година беше укинат со одлука на Сојузното собрание на СРЈ.

НАЈНОВИ ВЕСТИ

ХОРОСКОП