Во хрватските туристички центри на Јадранот има сè поголем број банкомати кои не се во сопственост на банки добро познати на јавноста, а провизиите за подигнување пари од нив се огромни, а најчести мети се наивните туристи.
Британец кој живее во Хрватска повеќе од 20 години, основачот на порталот „Тотал Кроација Њуз“, Пол Бредбери, во мај напиша за овој проблем на Фејсбук, каде што изјави дека овој феномен е „рак на рана“ на хрватскиот туризам кој ќе донесе огромен бран негативен публицитет за Хрватска доколку проблемот не се реши.
Како што вели Бредбери, неодамна има вистински „бум“ на банкомати кои не се поврзани со банки, а кои често наплаќаат провизија до 20 проценти.
Тој рече дека типично сценарио е гостин да оди на ручек и дури тогаш да открие дека картичките не се прифаќаат, а келнерот потоа учтиво му го покажува најблискиот банкомат, па гостинот кој сака да подигне 200 евра на крајот плаќа 240 евра поради високите провизии.
Порталот Форбс, исто така, пишуваше на оваа тема во контекст на туризмот во Сплит.
„Сплит има стотици банкомати низ целиот град, но користете ги само оние на кои јасно е прикажано името на банката. Не користете ги црвените, жолтите, сините или зелените банкомати. Јас го направив тоа првиот ден и на крајот платив неверојатна провизија од дваесет проценти“, рече авторот на статијата на овој портал.
Како што изјави Хрватската народна банка (ХНБ) за Индекс, според податоците од март 2025 година, од 4.271 активни банкомати во Хрватска, 65 проценти биле во сопственост на банки, а 35 проценти биле во сопственост на други правни лица.
Со други зборови, станува збор за околу 1.495 небанкарски банкомати. Во Хрватска, најчесто зборуваме за банкомати како оние од Euronet и Auro Domus.
Euronet Worldwide е еден од најголемите независни оператори на банкомати со повеќе од 55.000 банкомати и речиси четири милијарди долари приход во 2024 година, кој работи во повеќе од 60 земји. Нивните банкомати најчесто може да се видат на брегот, според Index.
За подигање готовина од банкомати во Хрватска, корисниците на картички издадени надвор од Хрватска обично плаќаат само фиксна провизија по трансакција, која се движи од 4,65 до 5,31 евра, што се однесува до поголемите банки, а слична провизија важи и за небанкарските банкомати.
Проблемот, сепак, е што банкоматите дополнително нудат опција за динамичка конверзија на валута (DCC), услуга што им овозможува на корисниците на картички издадени во странство можност за „конвертирање“ во нивната домашна валута.
Доколку прифатат DCC, корисниците физички ќе добијат евра, но идејата е полесно да се разбере цената со оваа услуга, бидејќи ќе им се покаже точниот износ што ќе им биде наплатен во валута блиска до нив.
DCC се нуди и на банкарски банкомати, но со пониски маржи отколку на небанкарски банкомати каде што девизниот курс понуден преку DCC е често значително понеповолен од референтниот курс на Европската централна банка, често за повеќе од 10 проценти.
Затоа, се препорачува DCC секогаш да се одбива, според Индекс.
Многу корисници исто така забележале дека Euronet и слични небанкарски банкомати различно ги третираат домашните и странските картички, бидејќи DCC се нуди само за странски картички.
Euronet се соочи со критики за своите манипулативни менија на банкоматите, што резултираше со регулаторен притисок во некои земји.
Практиката што го предизвика спорот се однесуваше кон прикажувањето на опцијата „Готовина и салдо“ што им наплаќаше на корисниците дополнителни провизии за услугата за тековна сметка, додека поповолните опции како што е „Само готовина“ беа скриени во дополнителни опции под „Друго“.
ХНБ изјави дека ретко добивале поплаки за работењето на ваквите банкомати и дека во последните пет години имало помалку од десет такви.
„Примените поплаки се однесувале на услугата за конверзија на валута на банкоматот (динамична конверзија на валута). Во тие случаи, Хрватската народна банка го упатила подносителот на барањето или ја проследила жалбата до Пазарната инспекција на Државниот инспекторат на Хрватска, под чија надлежност се небанкарските даватели на услуги за конверзија на валута на банкоматот или на местото на продажба“, изјавија тие.
Министерството за туризам изјави дека предметот на банкоматите е одговорност на финансиските институции, но исто така дека туристичките одбори подготвуваат планови за управување со дестинации кои вклучуваат анализа која може да вклучува и список на банкомати.
Хрватскиот вицепремиер и министер за финансии Марко Приморац ја објави можноста за воспоставување национална мрежа на банкомати што ќе им овозможи на граѓаните да подигнуваат пари од кој било банкомат без плаќање провизии од 1 јануари 2027 година.
Прашањето е дали ќе дојде до тоа, бидејќи банките, како што им е кажано од Министерството, не брзаат, но се чини дека е сигурно дека такво нешто нема да важи за небанкарските банкомати, според Index.hr.
