Животот на северот од Европа важи за еден од најорганизираните, но и најскапите. Во потрага по подобри услови, илјадници Македонци изминатите години се доселиле во Шведска, Данска и во Норвешка.
Некои успешно се интегрирале и живеат мирен живот, додека други сè уште се борат со високите трошоци, културниот шок и со чувството на осаменост.
„Првата плата – шок и утеха“
Јована Грозданоска од Прилеп веќе петта година живее во Малме, Шведска.
Работи како физиотерапевтка во приватна клиника. Признава дека кога првпат ја добила платата – се израдувала, но и се изненадила кога видела колку брзо се троши.
– Бруто платата ми е околу 38.000 шведски круни или 3.500 евра, но нето добивам околу 27.000 или 2.500 евра. Звучи многу, но кога ќе платам кирија 9.000 круни, транспорт 1.200, и основни трошоци за храна и услуги уште 7.000, остануваат едвај за мал луксуз – вели Јована.
Во Шведска, една чаша кафе од 250 мл може да чини и до 45 круни (околу 4 евра), а месечна карта за јавен превоз во Стокхолм надминува 100 евра.
Слично е и во Копенхаген, каде многу Македонци работат во угостителството или како техничари и возачи.
„Високи плати, но и повисоки даноци“
Гоце Илиевски, возач од Куманово кој работи во Осло, вели дека во Норвешка платата е солидна, но животот е неверојатно скап.
– Горивото е 2,2 евра за литар. Киријата за еднособен стан надминува 1.500 евра. Да, добивам 3.800 евра месечно, но од тоа 1.100 ми ги земаат на даноци, и уште толку ми оди на сметки и храна – раскажува Гоце.
Тој вели дека иако животот во Македонија е поевтин, тука има сигурност, организираност и достоинство.
„Нема да се збогатиш, ама ќе живееш човечки“, додава тој.
Осаменост и интеграција
Иако економскиот аспект е клучен, голем дел од иселениците се соочуваат со социјална дистанца. Културолошките разлики, студеното време и тивките соседи често ги оставаат Македонците со чувство на изолација.
– Тука луѓето не се отвораат лесно. За пријателство треба време и трпение – објаснува Наташа Милевска од Битола, која работи како медицинска сестра во Данска.
Но, токму заради тоа, македонските заедници стануваат оази на блискост и поддршка. Организираат празнични собири, заеднички излети и дури и македонски школи за децата.
Пат назад?
На прашањето дали би се вратиле, повеќето одговори се колебливи.
„Се мислам“, велат, „срцето е во Македонија, ама разумот е тука“.
Скандинавија не е ветената земја, но за многумина е шанса за стабилен живот, кој дома веќе не го наоѓаат.
Едно е јасно – северот има своја цена. Прашањето е: дали вреди? За многу Македонци – барем засега, одговорот е „да“.
Б.З.М.
