Електричните возила одамна веќе не се само футуристичка визија. Со сè поголемиот притисок за зелена транзиција, намалување на емисиите и европска усогласеност, електричните автомобили стануваат реалност и на македонските улици.
Но дали навистина сме подготвени да ги прифатиме – не само на хартија, туку и на инфраструктурно и на културолошко ниво?
На хартија, Македонија е дел од глобалниот тренд. Последниве години забележан е скромен раст на бројот на регистрирани електрични и хибридни возила, а владините субвенции за купување вакви автомобили делуваат охрабрувачки. Но праксата, според многумина, вели нешто сосема друго.
„Во моментов поседувам електрично возило, но планирањето на патување ми е вистинска мисија“, вели 40-годишниот Бојан, ИТ-инженер од Скопје. „Најголем проблем ми е тоа што нема доволно полначи, а и тие што ги има – често не функционираат“.
Според податоци од Асоцијацијата за одржлива мобилност, на територијата на цела Македонија постојат околу 100 јавни електрични полначи, со голема концентрација во Скопје, додека руралните средини речиси и да не се опфатени.
„Немањето рамномерна покриеност и одржување е сериозен проблем“, вели Бобан Филипов, енергетски консултант. „Луѓето ќе купат електрично возило, но потоа се чувствуваат изневерени од системот“.
Друг клучен аспект е цената. И покрај субвенциите, просечно електрично возило останува скапа инвестиција за македонскиот просечен граѓанин.
Додека во западноевропските земји овие возила се дел од урбаната нормалност, кај нас тие сè уште се доживуваат како луксуз.
„Најевтиниот модел на електричен автомобил чини повеќе од 20.000 евра, а тоа е недостижно за повеќето млади семејства. Сè додека не се овозможи пристапност преку користени возила, поевтини кредити и вистинска инфраструктура – електромобилноста ќе остане само збор испишан на хартија“, коментираат експертите.
Во обид да го стимулира пазарот, Министерството за економија најави нови програми за поддршка на електричната мобилност, вклучително и даночни олеснувања за компании кои инвестираат во флоти од вакви возила. Сепак, имплементацијата останува клучниот предизвик.
Македонија можеби не е целосно подготвена, но експертите се согласуваат: преминот кон електрични возила е неизбежен. Прашањето не е дали ќе се случи, туку колку брзо ќе се адаптираме.
„Можеме да бидеме подготвени ако започнеме со стратегија, не само со декларации. Потребни се брзи и храбри одлуки – од локалните самоуправи до централната власт“, вели Филипов.
Во еден свет што брзо се електрифицира, Македонија може да остане на маргините или да ја искористи шансата. Изборот е наш.
Б.З.М.
