Членството во Европската унија (ЕУ) не е на гласачкото ливче на клучните парламентарни избори во Канада подоцна овој месец, но анкетите покажуваат дека Канаѓаните се заинтригирани од идејата да се приклучат на блокот.
Додека американскиот претседател Доналд Трамп ги преобликува односите на САД со северниот сосед преку виорот од казнени тарифи и агресивни објави на социјалните мрежи, Канаѓаните се прашуваат дали треба да бараат нови, посигурни сојузници, пишува „Politico“.
Во една неодамнешна анкета, цели 44 проценти од Канаѓаните изјавија дека ја поддржуваат идејата за членство во ЕУ, во споредба со само 34 проценти кои ја отфрлаат идејата.
Главниот портпарол на Европската комисија (ЕК), Пола Пињо, истакна дека Брисел ги поздравува „резултатите од таквата консултација“, но потврди дека само европските земји ги исполнуваат условите за членство, според договорите со кои се уредува блокот.
Но, иако пристапот на Канада во ЕУ можеби звучи пресилен дури и за Комисијата, експертите на ЕУ истакнуваат дека таков маневар всушност не е невозможен.
„Канада дефинитивно ќе се квалификува“
Случајот за Канада како 28-ма членка на блокот се чини дека главно се заснова на вибрации.
Иако се разделени со Атлантскиот Океан и илјадници километри, Канада и ЕУ имаат многу заеднички интереси: силни економски врски, заеднички демократски вредности и, се разбира, главоболки што им ги предизвикува администрацијата на Трамп.
Ова го покренува прашањето – со оглед на тоа што Пињо укажува на терминологијата во член 49 од Договорот за ЕУ, во кој се вели дека „секоја европска држава… може да аплицира за да стане членка на Унијата“ – дали има нешто надвор од основната географија што ја прави една земја европска, и дали Канада може да се квалификува?
„Да се биде Европеец е повеќе состојба на умот“, изјави за „Politico“ Жизел Босе, професор по политички науки на Универзитетот во Мастрихт.
„Законски и формално, европската држава не е навистина дефинирана, а гледајќи наназад, имавме европски држави кои некако не се ограничени на европскиот континент“, нагласува Босе, додавајќи дека земјите од ЕУ имаат територии на Карибите, Тихиот Океан и Арктикот.
Таа ги нарекува Канаѓаните „посебно европски, на некој начин“ поради повеќе причини, вклучително и нивното верување во социјалната држава, нивните политички и правни системи засновани на европски модели и фактот дека потеклото на многу Канаѓани е поврзано со Стариот континент.
Френк Шимелфениг, професор по европска политика на ЕТХ Цирих, изразува сличен став, развивајќи тековна дискусија за тоа што значи да се биде Европеец надвор од географијата.
„Канада сигурно ќе се квалификува“, коментира тој, бидејќи „на многу начини веројатно е поблиску до овие европски вредности, институции и политики отколку многу од сегашните земји кандидати“.
На листата на земји-кандидати се земји од Западен Балкан, како и Украина и Молдавија, кои напредуваат (иако бавно) на патот кон ЕУ, но и Турција и Грузија, каде што работите се заглавени поради демократското назадување и загриженоста за владеењето на правото.
Иако дел од расположението во Канада е поволно, секоја одлука на крајот ќе им припадне на ЕК и на самите членки на блокот.
Како предупредување за сите евро-поддржувачи во Отава, кога Мароко аплицираше за членство во 1987-ма година, беше одбиено со образложение дека не е европска земја.
Француските фармери не го одобруваат ова
Иако некои научници од ЕУ даваат аргументи зошто е можно членството на Канада во ЕУ, други фрлаат студена вода врз изгледите.
За почеток, Канаѓаните ќе мора да бидат особено сериозни за нивниот таканаречен европеизам. Одговорите на анкетата можеби биле „емотивен потег од страна на Канаѓаните“, смета Бос.
Пред да влезат во ЕУ во 2004-та година, земјите од Централна Европа постојано го претставуваа своето пристапување како „враќање во Европа“, местото на нивната историска припадност.
Канаѓаните не изразија слични чувства – барем не сè уште.
Иан Бонд, заменик директор на Центарот за европски реформи, смета дека „би било исклучително тешко да се тврди дека Канада е европска земја“ поради неколку причини.
Дури и да го помине тестот на таканаречената европејност, „практичната економија“ ќе го спречи, додава тој.
„Канада потоа ќе мора да постави царинска граница меѓу себе и САД и да ги примени тарифите и регулативите на ЕУ за увозот од САД… Тоа би било неверојатно економски деструктивно. Тоа би ги надминало сите придобивки што би можеле да ги очекува од членството во [ЕУ] многу, многу години“, додаде Бонд.
Тој смета дека за прием на нова членка во блокот ќе биде потребно едногласност – па дури и референдуми во некои земји-членки, како што е Франција.
„Колку често француските земјоделци гласаа за слободна трговија со другите делови на светот? … Тие се со поголема веројатност да го спречат тоа да се случи“, додаде тој.
Конечно, давањето зелено светло за членството на Канада во ЕУ може да разочара некои земји, како Турција, кои чекаат на ред со децении.
„Мислам дека ова не е изводливо на краток рок, поради процедурите и состојбата на Унијата и проширувањето“, коментира Бозе.
Она што може да го направи Канада е да го подобри договорот за економско партнерство со ЕУ, во меѓувреме истакнува Бонд.
Се чини дека канадските власти веќе се занимаваат со ова. Новиот премиер Марк Карни првпат ја посети Франција во својата прва странска посета на 17-ти март за да разговара за градење посилни економски, одбранбени и трговски врски со францускиот претседател Емануел Макрон.
Но, тој можеби направи и фатална грешка во врска со какви било долгорочни амбиции да се приклучи на ЕУ кога ја опиша Канада како „најевропската од неевропските земји“. Ако Брисел зема белешки, коментарите на Карни би можеле да бидат спротивен резултат доколку Канада навистина аплицира за членство.
