Огромните царини на американскиот претседател Доналд Трамп против Кина се закануваат да создадат нов проблем за светската економија веќе под стрес поради трговијата: прилив на кинески стоки во вредност од 400 милијарди долари, кои бараат нови пазари, пишува „Wall Street Journal“.
САД во средата објавија дека почнувајќи од 9 април, кинескиот увоз ќе биде погоден со тарифи од околу 70 отсто во просек. Новите тарифи веројатно ќе ги зголемат цените во САД на производите кои се движат од електроника за широка потрошувачка и играчки до машини и основни производствени компоненти.
Но, овој висок царински ѕид, исто така, ризикува да пренасочи дел од извозот на Кина на глобалниот пазар веќе преплавен со стоки произведени од Кина, против кои се борат многу глобални економии, велат економистите. Други големи извозници, како што се Виетнам, Јужна Кореја и Јапонија, исто така би можеле да се соочат со зголемени бариери за нивниот извоз бидејќи американските трошоци за увоз се намалуваат, а нивниот извоз оди на нови дестинации.
Економистите забележуваат дека ваквите домино ефекти нагласуваат како трговските војни можат брзо да ескалираат, привлекувајќи повеќе земји со одмазднички мерки и зајакнување на заштитните бариери.
„Вистинскиот огномет допрва доаѓа“, вели Мајкл Петтис, професор по финансии на Универзитетот во Пекинг.
Трамп во средата ги објави плановите за воведување тарифи на голем број трговски партнери на Вашингтон, кои ги обвинува дека ги искористуваат предностите на САД со зголемување на нивниот извоз додека ги одржуваат високите сопствени бариери.
Кина, која многумина околу Трамп ја сметаат за главен геополитички непријател на Америка, беше особено силно погодена. Кинескиот увоз ќе подлежи на царина од 34%. Оваа нова царинска стапка е надополнета на давачката од 10% воведена во февруари, уште 10% додадена во март и голем број други тарифи наметнати за време на претседателствувањето на Џо Бајден и првиот мандат на Трамп. Според економистите, ова ја зголемува просечната стапка на кинески увоз на околу 70%.
Ќе биде тешко за другите земји да го апсорбираат кинескиот извоз, кој обично оди на огромниот американски пазар. Според податоците од Бирото за попис во 2024-та година. САД увезле кинески стоки во вредност од околу 440 милијарди долари. Според податоците на Меѓународниот трговски центар – агенција на Обединетите нации и Светската трговска организација, во 2023-та година Кина е извор на една петтина од американскиот увоз на железо и челик, повеќе од една четвртина од увезената електроника, една третина од увезените обувки и три четвртини од увезените играчки. 91% од увозот на чадори во САД доаѓа од Кина.
Малку е веројатно дека кинескиот увоз во САД ќе се намали на нула преку ноќ. Потрошувачите можеби ќе можат да најдат алтернативи за некои производи произведени во Кина, но не и други, а производителите голем дел од своето производство го нарачуваат на кинески фабрики. Дури и ако произведуваат стоки дома, тие често увезуваат делови и основни материјали од Кина кои тешко се наоѓаат на друго место.
Помалите трошоци на САД за кинески увоз значи дека непродадената стока мора да оди на друго место. Сепак, зголемениот кинески извоз веќе ги зголемува тензиите меѓу Кина и најголемите светски економии и може дополнително да се зголемат доколку извозниците се обидат да го пренасочат она што беше наменето за САД во други земји.
Откако Трамп ја започна својата трговска војна во 2018-та година, Кина е предмет на речиси 500 пресуди и истраги за антидампинг, според „Global Trade Alert“, непрофитна организација со седиште во Швајцарија која ја следи глобалната трговска политика.
Кинескиот лидер Си Џинпинг вложува инвестиции во производството за да ја поддржи напредната технологија и да го поттикне растот во услови на епска криза за домување и слаба потрошувачка. Како резултат на тоа, извозот се зголеми бидејќи компаниите бараат странски купувачи да ги апсорбираат стоките што не можат да ги продадат дома. Минатата година Кина забележа трговски суфицит од 1 трилион долари. Како одговор, земјите се обидоа да ги заштитат своите национални индустрии од поевтините производи на Кина.
Само минатата година Бразил започна антидампинг проверки на увозот од Кина на поткожни игли, оптички влакна, небулизатори и полиестерски мрежи. Мексико и Канада започнаа истрага за алуминиум, челик и хемикалии. Во исто време, британската агенција за заштита на трговијата препорача багерите од Кина да бидат погодени со антидампинг давачки до 84% по зголемениот увоз, а Европската унија (ЕУ) ги зголеми тарифите за кинеските електрични автомобили откако истрагата заклучи дека кинеските производители на автомобили добиле големи субвенции.
„Со зголемувањето на тарифите од САД, едноставно нема други големи пазари кои лесно можат да го апсорбираат огромниот обем на кинескиот производствен капацитет“, рече Бред Сетсер, висок соработник во Советот за надворешни односи и поранешен функционер на американското Министерство за финансии.
Еден начин да се намалат трговските тензии е Кина да ги зголеми трошоците дома, што би помогнало да се поттикне индустриското производство и да апсорбира повеќе увоз од други земји, велат економистите.
Пекинг ги објави плановите да позајми повеќе и да потроши повеќе за да го поддржи растот и да ја зголеми потрошувачката. Но, со оглед на неочекуваниот размер на тарифите на Трамп, економистите велат дека тој најверојатно ќе треба да стори повеќе, како што се намалување на каматните стапки, дополнително зголемување на задолжувањето на државата и изнаоѓање начини за заживување на депресијата на довербата на потрошувачите, можеби со ставање крај на продолжениот пад на пазарот на домување.
Ју Ксиангронг, главен кинески економист во „Citi“, рече дека без повеќе стимулации, дополнителните царини ќе го намалат растот на Кина за помеѓу 0,5 и 1 процентен поен оваа година.
Пекинг презема „одлучни“ контрамерки против најновите царини за кинески стоки од 34 проценти. Инаку, како одговор на претходните царини на Трамп, Кина возврати со царини од 15 отсто за увоз на американско пилешко, пченица, пченка и памук и царини од 10 отсто за соја и говедско месо. Исто така, додаде голем број американски компании на црните листи за контрола на извозот и корпоративна контрола.
„Историјата докажа дека зголемувањето на царините нема да ги реши проблемите на самите САД и не само што ќе им наштети на интересите на САД, туку и ќе го загрози развојот на светската економија“, се вели во соопштението на кинеското Министерство за трговија.
Европската унија, Јапонија, Јужна Кореја, Виетнам и голем број други земји, исто така, беа погодени од големи нови американски царини во средата. Земјите кои Трамп не ги именуваше за „реципрочни“ царини не беа поштедени: тој на 5 април рече дека увозот од сите земји ќе биде предмет на рамна царина од 10%.
