Македонија со години се соочува со континуиран одлив на работна сила, особено во клучните економски сектори.
Од градежништво до здравство, недостигот на квалификувани работници станува сè поизразен, а компаниите се принудени да бараат алтернативни решенија за да го спречат талентот да ја напушти земјата.
Кои сектори најмногу страдаат?
Најпогодени од масовното иселување се градежниот, угостителскиот, здравствениот и ИТ секторот.
Според податоците од Агенцијата за вработување, во последните пет години, драстично е зголемен бројот на огласи за градежни работници, возачи, медицински сестри и инженери, но интересот кај домашната работна сила е низок.
„Во градежниот сектор секоја година имаме помалку мајстори. Порано, на еден оглас за ѕидар или армирач се јавуваа десетици работници, денес тешко можеме да најдеме дури и еден кој би сакал да остане тука. Мнозинството заминуваат во Германија, Словенија или Хрватска, каде што платите се тројно повисоки“, вели Борче Стефанов, сопственик на градежна компанија од Скопје.
Слична е состојбата и во здравството, каде што младите доктори и медицински сестри по дипломирањето веднаш бараат работа во странство.
„Немаме мотив да останеме. Дежурства со недоволно кадар, ниски плати и несигурни услови за работа нè тераат да заминеме. Во Германија или во Шведска, за истата работа добиваме повеќе пари, но и повеќе почит“, објаснува млада медицинска сестра, која веќе ги подготвува документите за заминување.
Дефицитарни работни места
Покрај градежниците и медицинските лица, дефицитарни се и ИТ експертите.
И покрај тоа што македонските компании нудат релативно добри услови, многу програмери избираат да работат за странски компании со далечинска работа или целосно да се преселат во технолошки напредни држави.
„Не станува збор само за парите. Работната култура, можностите за напредок и подобрите услови за живот се она што нè привлекува во странство“, вели Даниел Тасевски, програмер кој неодамна се преселил во Холандија.
Како компаниите можат да го спречат одливот на таленти?
Експертите велат дека компаниите мора да бидат пофлексибилни и да ги приспособат условите за работа.
„Потребно е да се инвестира во подобри плати, но и во работна атмосфера каде што луѓето ќе се чувствуваат ценети. Обуките, кариерниот развој и можноста за раст во компанијата се пресудни“, објаснува економскиот аналитичар Ведран Кузмановски.
Некои компании веќе воведуваат нови методи – бонуси за лојалност, хибриден модел на работа, дополнителни денови за одмор и подобри услови за вработените.
„Наместо да плаќаме огласи за нови работници, инвестираме во оние што веќе ги имаме. Понудивме повисоки плати, флексибилни работни услови и бонуси. Резултатот? Имаме многу помал одлив на кадар во последната година“, вели Менче Илиевска Мерџановска, менаџерка на една од водечките македонски ИТ компании.
Што е иднината?
Ако државата и компаниите не најдат одржливи решенија, Македонија ќе се соочи со сериозен недостаток на работна сила, што ќе влијае врз економскиот раст.
Долгорочно, можни решенија се поголема соработка помеѓу образовниот систем и пазарот на труд, стимулативни мерки за задржување на клучните професии и создавање конкурентна работна средина.
Дали овие мерки ќе дадат резултат или македонската економија ќе продолжи да се соочува со дефицит на работна сила, останува да се види во годините што доаѓаат.
Б.З.М.
