Тарифите на американскиот претседател Џорџ Буш за производи од челик беа на сила помалку од две години. Економските последици од овие веројатно се задржаа многу подолго, пишува „Wall Street Journal“.
Дизајнирани да ја заштитат опколената, но политички влијателна челична индустрија во САД, тарифите од 2002-ра ги зголеми трошоците за компаниите кои го користеле челикот во автомобилски делови, метални жигови и друго. Иако тарифите беа укинати следната година, погодените компании станаа помалку конкурентни во нивните напори да ги продаваат своите производи во странство, рече Лидија Кокс, професорка по економија на Универзитетот во Висконсин-Медисон.
Бизнисите страдаа, работните места исчезнаа.
„Последиците беа навистина продорни“, коментира Кокс. Нејзиното истражување покажува дека тие опстојувале половина деценија по укинувањето на тарифите на Буш.
Проширувањето на царините на претседателот Трамп за главните трговски партнери е без преседан во модерната историја. Но, минатото може да биде поучно. Претходните трговски спорови за сè, од полупроводници до граѓа и кокошки понекогаш се одолговлекуваа со децении, предизвикувајќи превирања на меѓународните пазари и зголемувајќи ги цените на стоките за широка потрошувачка.
Ниту еден од претседателите кои ги следеа овие политики не го стави протекционизмот на својата агенда во иста мера како Трамп. Нејзините мерки опфаќаат широк спектар на производи – пиво од Мексико, играчки произведени во Кина и канадски авиони.
Економистите стравуваат дека пристапот на Трамп може да ослободи сили кои би можеле да имаат несакани последици. Тие може да се задржат долго по завршувањето на неговиот мандат.
„Ова е најголемата промена во царинската политика што сме ја виделе во модерната историја“, рече Кокс.
Во минатото, Вашингтон имаше конкретни цели со претходните увозни тарифи, забележува Даглас Ирвин, професор по економија на колеџот Дартмут. Тарифите за јапонските полупроводници од времето на Реган беа наменети да го заштитат американскиот технолошки сектор од застрашувачки конкурент. Претседателот Никсон воведе краткорочни царини во 1971-ва година, набргу откако извозните сили Западна Германија и Јапонија се договорија да ја зголемат вредноста на нивните валути.
Спротивно на многу трговски спорови во последниве децении, Белата куќа на Трамп нуди контрадикторни причини за оданочување на странски стоки, знак дека трговските војни кои се навестуваат може да бидат бескрајни.
„Денес проблемот е што не е јасно какви се барањата од другите земји. Ова е драматична ескалација“, забележува Ирвин.
Неизвесноста веќе ја поткопа довербата на потрошувачите и ги зголеми инфлациските очекувања, при што истражувачите од Бостон, од ФЕД велат дека првите предложени царини од Трамп би можеле да додадат помеѓу 0,5 и 0,8 процентни поени на основната инфлација во зависност од реакцијата на американските увозници.
На Волстрит, инвеститорите кои некогаш ја гледаа трговската реторика на Трамп како преговарачка тактика, сега се соочуваат со можноста за ограничени спротивставени ветрови. Берзата се мачеше во текот на изминатиот месец, а одложувањето на тарифите за многу канадски и мексикански увози од Белата куќа во четвртокот за еден месец не го спречи крварењето.
Трамп понекогаш тврди дека царините од 25 отсто за повеќето стоки од овие земји и дополнителните царини од 20 отсто за Кина се дел од напорите да се запре протокот на фентанил и мигранти. Други времиња, претставници на администрацијата ги дефинираат увозните тарифи како мерки за поддршка на локалното производство и зголемување на владините приходи, цели за кои економистите велат дека се контрадикторни.
Трамп го спореди неговиот пристап со парадигмата од 19 век што постоеше пред значително да се зголемат меѓународните синџири на снабдување и странските инвестиции. Во своето обраќање пред Конгресот во вторникот, претседателот ги опиша тарифите како средство за заштита на работните места во САД заедно со „заштита на душата на нашата земја“.
„Ќе биде малку несигурно, но ние сме во ред со тоа. Нема да биде многу“, рече тој.
Економистите ги окарактеризираа тарифите на Трамп од неговиот прв мандат како повеќе кора отколку залак. Сепак, царините за суровини и стоки за широка потрошувачка донесоа нова ера на американски протекционизам, која администрацијата на Бајден во голема мера ја продолжи.
Во 2018-та година увозните тарифи за алуминиум, челик и други производи имаа за цел да го вратат индустриското производство дома, понекогаш со успех. Тарифите за машините за перење создадоа 1.800 работни места во компании како „Samsung“, според студијата на „American Economic Review“. Но, тие ги чинат потрошувачите околу 1,5 милијарди долари годишно, или над 800 илјади долари по работа.
Соединетите Американски Држави можеби се најголемата економија во светот, но не се доволно големи за да ги принудат добавувачите да ги хранат трошоците за увозните тарифи, рече Кристин МекДаниел, виш научен соработник во Центарот Меркатус на Универзитетот Џорџ Мејсон.
„САД презедоа повеќе од половина од овие царини. Ние ја немаме моќта на цените што може да мислите дека ја имаме“, додава таа.
Администрацијата на Бајден ги олесни некои од царините на Трамп за увоз од сојузничките земји. Но, многу од тарифите насочени кон Кина останаа на сила, покажувајќи дека „полесно е да се прошират тарифите отколку да се укинат назад“, рече Џек Џанг, професор по политички науки кој ја води лабораторијата за трговска војна на Универзитетот во Канзас.
„Лекцијата за протекционизмот е дека на крајот се усогласувате со групи на интерес“, забележува тој, додавајќи дека комплексноста се зголемува кога владите преземаат одмазднички мерки. Во земјите од двете страни на трговските војни, заштитените индустрии „ќе се борат со нокти и заби за да ги задржат тарифите на место“, вели Џанг.
Некои од трговските војни во САД траеја со децении – земете го т.н царина за пилешко. Откако европските земји воведоа тарифи за кокошките одгледани во САД во раните 1960-ти, претседателот Линдон Џонсон возврати со тарифа која вклучуваше камиони направени од компании како „Volkswagen“. Мерката оттогаш го поддржуваше локалното производство на автомобили, но исто така го ограничи изборот и ги зголеми цените за купувачите на автомобили, забележуваат аналитичарите.
Последиците може да се прошират и надвор од американските граници. Во повеќе од 40-годишниот спор за иглолистена граѓа, американските тарифи за канадските набавки понекогаш ги зголемија цените толку многу што американските компании се свртеа кон увоз од Чиле, Австрија и други, забележува Даовеи Џанг, декан на Колеџот за шумарство, диви животни и животна средина на „Auburn University“.
„Не само што плаќате повисока цена, туку и нестабилноста на цената на дрвото драматично се зголемува“, рече Џанг, додавајќи дека ефектите се прошириле на американските градежни компании, фирмите за реновирање и сопствениците на куќи.
„Луѓето не можат да направат план“, забележува тој.
