Македонија, некогашна земјоделска земја со богата традиција во производство на храна, денес се соочува со драматичен пад во аграрниот сектор.
Површините под обработливи култури се намалуваат, многу ниви остануваат необработени, а домашното производство сè повеќе отстапува место на увозните производи.
Овој тренд не само што ја загрозува самодоволноста на земјата, туку и ги изложува граѓаните на поголема зависност од увозот и нестабилните цени на глобалниот пазар.
Селата се празнат, земјата останува необработена
Според податоците од земјоделските здруженија, во последните две децении обработливите површини во земјата се намалиле за повеќе од 30 отсто.
Овој пад се должи на неколку клучни фактори – заминувањето на младите во странство, недостатокот на државна поддршка, растечките трошоци за производство и климатските промени.
„Порано, секое домаќинство во нашето село имаше ниви, градини и стока. Денес, од 100 куќи, само 10 активно се занимаваат со земјоделство“, вели Петре Милевски, земјоделец од велешкиот регион.
Според него, најголем проблем е тоа што младите не гледаат перспектива во оваа дејност.
„Земјоделството веќе не е исплатливо. Горивото е скапо, ѓубривото и семињата исто така. Еден килограм домати чини помалку отколку што нас нè чини да го произведеме. Како да опстанеме?“, прашува Милевски.
Зависност од увоз – ризик за цените и квалитетот
Намаленото домашно производство значи поголема зависност од увозни производи, што пак ги прави цените нестабилни.
Во последните неколку години, Македонија увезува значителни количини овошје и зеленчук од соседните земји, но и од далечни пазари како Полска, Турција и Холандија.
„Кога зависите од увоз, секоја светска криза влијае на вашата кошничка. Цените растат, а квалитетот не секогаш е загарантиран“, објаснуваат економистите.
Тие велат дека во земјите со силно домашно производство, цените на основните земјоделски производи се постабилни и помалку подложни на глобалните потреси.
Потребни се итни мерки
Експертите предупредуваат дека ако оваа состојба продолжи, Македонија целосно ќе ја изгуби способноста за самоодржливо производство на храна.
Решението, според нив, лежи во посериозни државни инвестиции во земјоделството, субвенции за мали производители и осовременување на производните методи.
„Треба поддршка за малите земјоделци, олеснет пристап до кредити, намалување на давачките и вложување во системи за наводнување. Без тоа, за 10 години ќе јадеме само увозно“, велат агрономите.
Додека Македонија ги троши последните ресурси од своето некогашно богато земјоделско наследство, останува отворено прашањето: дали ќе се преземат мерки на време или земјата ќе стане целосно зависна од увозот?
Одговорот лежи во политиките што ќе се донесат во следните години.
Б.З.М.
