Во последните години, странските инвестиции станаа една од најчесто споменуваните теми во економската политика на Македонија. Секоја нова фабрика, секој нов инвеститор се претставуваат како успех на владејачките структури, но колку реално овие вложувања носат економска стабилност и подобри услови за живот?
Дали се работи за долгорочен развој или само за краткорочен политички маркетинг?
Колку навистина се исплатливи странските инвестиции?
Официјалните бројки покажуваат дека во индустриските зони низ земјата работат десетици странски компании, кои вработуваат илјадници граѓани.
На хартија, тоа изгледа како значителен напредок, но економските експерти предупредуваат дека многу од овие инвестиции се поттикнати со големи државни субвенции, даночни ослободувања и финансиски олеснувања.
„Државата секоја година одвојува значителни средства за привлекување инвеститори, но прашањето е дали тие инвестиции навистина носат долгорочна економска добивка”, вели економски аналитичар.
Субвенционирањето на странските компании значи дека дел од даночните обврски што би ги имале во нормални услови се покриваат од буџетот. Тоа може да ја намали вистинската корист што државата ја има од нив.
Работните места – квалитет или квантитет?
Владините извештаи често ја потенцираат бројката на нови работни места, но дали тие се доволно добро платени и дали нудат сигурност?
„Работам веќе две години во една фабрика што се отвори со голема медиумска кампања, но платата ми е многу блиску до минималецот”, вели еден вработен во индустриска зона. „Нема бонуси, нема можност за напредок, а притисокот е огромен“.
Покрај ниските плати, голем проблем е и фактот што некои инвеститори го користат истекот на договорените даночни поволности како момент за повлекување од земјата.
Тоа значи дека по неколку години, голем број работници остануваат без работа, а државата останува без значајни приходи.
Политички маркетинг или реален напредок?
Секоја нова странска инвестиција често доаѓа со медиумска помпа, свечени отворања и изјави за „историски чекори во економијата“. Но, прашањето што се поставува е – колку од овие проекти се одржливи?
„Проблемот е што многу од овие инвестиции се гледаат како политички поени, а не како долгорочни економски решенија“, вели економски експерт. „Доколку Македонија сака вистински економски развој, мора да создаде амбиент во кој ќе можат да напредуваат и домашните бизниси, а не само странските“.
Во многу случаи, локалните компании немаат пристап до истите поволности што им се нудат на странските инвеститори, што создава нерамноправен економски амбиент.
Во секој случај, странските инвестиции можат да бидат позитивни за економијата, но само ако се стратешки искористени.
Доколку државата продолжи да инвестира милиони во привлекување инвеститори без јасна долгорочна стратегија, придобивките ќе останат ограничени.
Наместо краткорочен маркетинг, потребна е реална поддршка за креирање квалитетни работни места и услови за одржлив економски раст.
Б.З.М.
