Одминува и февруари, а македонската економија продолжува да се движи низ сложени глобални и домашни предизвици.
Клучните макроекономски показатели како што се бруто-домашниот производ (БДП), инфлацијата, трговскиот биланс и јавниот долг покажуваат мешана слика – некои параметри укажуваат на стабилност, додека други отвораат простор за загриженост.
БДП: Раст со умерено темпо
Македонската економија во 2024 година се очекува да оствари раст на БДП од 2,1%, што е под очекувањата на Владата и Народната банка.
За 2025 година, прогнозите се нешто попозитивни, со очекуван раст од 2,8%, поттикнат од зголемената индустриска продукција и растот на приватната потрошувачка.
„Очекуваме дека стабилноста на макроекономските политики ќе овозможи умерен, но одржлив раст. Сепак, ризиците поврзани со глобалната нестабилност и енергетската криза остануваат значајни“, коментираат економистите.
Инфлација: Пад, но не и крај на поскапувањата
По високиот инфлациски удар во 2022 и 2023 година, кога стапката достигна двоцифрени вредности, 2024 година донесе намалување на инфлацијата на просечни 3,5%.
Во 2025 година, се очекува трендот на стабилизација да продолжи, со предвидена инфлација од околу 2,5%.
„Граѓаните сѐ уште го чувствуваат товарот на покачените цени на основните прехранбени производи. Иако инфлацијата опаѓа, не значи дека цените се враќаат на претходното ниво – тие само растат со побавно темпо“, објаснуваат експертите.
Извоз и увоз: Трговскиот биланс и натаму слабост
„Вкупната вредност на извозот на стоки од Република Северна Македонија, во периодот јануари – декември 2024 година, изнесува 7 781.2 милиони евра и бележи пад од 6.5 % во однос на истиот период од претходната година. Вредноста на увeзената стока, во истиот период, изнесува 11 062.4 милиони евра, што е за 0.8 % помалку во споредба со истиот период од претходната година. Трговскиот дефицит, во периодот јануари – декември 2024 година, изнесува 3 281.2 милиони евра“, стои во извештајот на ДЗС.
Сепак, увозот останува значително поголем од извозот, што придонесува кон негативниот трговски биланс.
„Нашата индустрија покажува потенцијал, но и натаму сме зависни од увозот на енергенси и суровини. Тука има простор за политики кои ќе поттикнат домашно производство“, вели бизнисмен од Скопје, кој води извозно ориентирана компанија во металната индустрија.
Јавен долг: Меѓу стабилноста и загриженоста
Јавниот долг на Македонија во 2024 година изнесувал над 62% од БДП, што е над границата од 60% која се смета за критична за земјите со помали економии.
Владата најави дека во 2025 година ќе се фокусира на постепено намалување на задолженоста преку поголема даночна дисциплина и рационализирање на јавната потрошувачка.
„Јавниот долг не е алармантен, но ако не се води внимателна фискална политика, може да влеземе во зона на ризик“, предупредуваат аналитичарите.
Можни сценарија за иднината
Гледајќи нанапред, постојат неколку можни сценарија за македонската економија.
Оптимистичкото сценарио подразбира стабилен раст, контролирана инфлација и подобрување на трговскиот биланс преку инвестиции во домашното производство.
Сепак, песимистичкото сценарио не е исклучено – доколку глобалните шокови продолжат, може да се соочиме со нови финансиски притисоци.
Во секој случај, 2025 година ќе биде година на економски предизвици, но и на можности.
Доколку Владата, приватниот сектор и граѓаните соработуваат на економски реформи и продуктивност, Македонија може да се позиционира на патот на стабилен економски раст.
Б.З.М.
