Во светот каде што глобализацијата доминира, сè е на дофат на рака – од егзотично овошје од Латинска Америка до електроника од Кина.
Сепак, прашањето кое останува е: кој навистина профитира од „глобалното село“?
За жал, малите македонски производители не се дел од победничката страна на овој глобален тренд.
Давид против Голијат
Македонија, со своите ограничени ресурси и мали производствени капацитети, се соочува со огромна конкуренција од големите корпорации кои доминираат на глобалниот пазар.
Локалните производители, како сопствениците на органски производи во Пелагонија или малите занаетчии во Скопје, честопати се принудени да ги намалат своите цени за да останат конкурентни.
„На саемите каде што ги изложувам моите рачни производи, забележувам дека луѓето повеќе се одлучуваат за увезени евтини производи“, вели Даница Јовановска, занаетчиjа од Велес. „Иако моите предмети се уникатни, тешко е да се натпреварувам со цените на кинеската стока“.
Економијата на скалата
Големите мултинационални компании имаат предност во тоа што можат да произведуваат на масовно ниво, намалувајќи ги трошоците.
Од друга страна, малите производители не можат да се натпреваруваат со овие економии на скалата.
Поради тоа, локалните фирми често се борат за опстанок.
„Произведувам традиционален македонски ајвар, користејќи локални состојки. Но, увезените намази од соседните земји се поевтини и побрзо се продаваат“, вели Горан, производител од Битола. „Многу луѓе сакаат да го поддржат домашното производство, но цените ги тераат да размислуваат двапати“.
Технологијата како меч со две острици
Глобализацијата ја олесни комуникацијата и пристапот до пазарите, но и ја зголеми конкуренцијата.
Интернет платформите како Амазон и Етси им овозможуваат на малите производители да се поврзат со глобалната публика, но исто така ги изложуваат на беспоштедната конкуренција од цел свет.
„На Етси успевам да продадам рачно изработен накит, но провизиите и високата конкуренција ми ја јадат заработката“, вели Александра Илиевска, занаетчијка од Скопје.
Патот напред
Иако глобализацијата носи предизвици, таа исто така може да биде и можност. Со соодветна поддршка од државата, малите производители можат да се прилагодат на новите услови.
Потребни се иницијативи за промоција на домашните производи на странските пазари, субвенции за малите претпријатија и подобар пристап до модерна технологија.
„Глобализацијата не мора да биде наш најголем непријател,“ вели економистот Ведран Кузмановски. „Доколку ги брендираме македонските производи како автентични и високо квалитетни, можеме да се позиционираме на глобалниот пазар“.
Поддршка од заедницата
На крајот на краиштата, успехот на малите производители зависи и од поддршката на локалната заедница.
Купувачите играат клучна улога – секојпат кога ќе изберат македонски производ наместо увезен, тие помагаат во зачувувањето на локалната економија.
Во глобалното село, битката на Давид против Голијат продолжува.
Но, со стратешки пристап, иновации и поддршка од заедницата, малите македонски производители можат да најдат свое место под сонцето.
Се наметнува прашањето: дали е време сите да се обединиме за поддршка на локалното?
Б.З.М.
