Сточарството во Македонија има долга традиција, пренесувана од генерација на генерација. Но, денес, сточарите се соочуваат со бројни предизвици кои го комплицираат нивниот секојдневен живот и ја ставаат под прашалник иднината на оваа важна гранка.
Во посета на долненските села, разговаравме со неколку сточари кои ни ги споделија своите приказни.
„Секој ден почнуваме пред изгрејсонце“, ни раскажува Јован, сточар кој целиот свој живот го посветил на овчарството. „Најважно е стадото да биде здраво и нахрането. Звучи едноставно, но тоа е работа која бара 24 часа внимание“.
Јован има 150 овци и произведува сирење кое го продава на локалните пазари. Иако звучи како стабилен извор на приходи, неговата борба со административните бариери и нестабилните цени на млекото го принудуваат постојано да размислува за иднината.
„Државата ни ветува субвенции, но честопати тие доцнат. Трошоците за храна, ветеринарни услуги и гориво постојано растат, а приходите не се зголемуваат во истата мера“, објаснува тој.
Традицијата која опстојува
Покрај предизвиците, сточарството во Македонија останува синоним за традиција.
Сточарите честопати се горди на својата улога како чувари на културата и обичаите.
Ова е особено видливо кај младите сточари кои одлучуваат да го продолжат семејниот занает.
„Ги гледав моите родители како работат со животните, и тоа ме научи на труд и посветеност“, ни вели младата Тања, која се занимава со одгледување кози во Преспанскиот регион. „За мене, ова не е само работа – ова е начин на живот“.
Тања и нејзиното семејство инвестирале во модерна опрема за производство на козјо сирење и млеко.
Според неа, воведувањето нови технологии може да помогне сточарството да стане поконкурентно на пазарот, но е неопходна поголема поддршка од државата.
Борба со климатските промени
Дополнителен предизвик за сточарите се климатските промени, кои влијаат врз достапноста на пасишта и квалитетот на храната за животните.
Во последните неколку години, сушите и ненадејните временски непогоди често им нанесуваат големи штети.
„Минатата година изгубивме половина од посевите за сено“, ни раскажува Борче од Кривопаланечко, кој има фарма со 50 крави. „Ако не ги имав заштедите, ќе морав да го намалам стадото“.
Иднината на сточарството
И покрај сите предизвици, македонските сточари се оптимисти. Тие се надеваат дека со повеќе поддршка од државата и модернизација на методите за работа, оваа традиција ќе продолжи да опстојува.
„Не е лесно, но љубовта кон животните и природата ме мотивира да продолжам“, заклучува Јован, додека ги собира овците за ноќта.
Сточарството не е само економска активност – тоа е срцето на рурална Македонија.
Зад секој производ од млеко стои приказна за пожртвуваност, традиција и љубов кон природата, која вреди да се негува и зачува.
Б.З.М.
