Ретките земјени метали се збир од 17 хемиски елементи кои се составен дел на модерната технологија. Од неодимиум, кој се користи во моќни магнети кои можат да издржат екстремни температури, до берилиум, кој се користи за производство на лесни материјали за борбени авиони, овие елементи имаат различни важни технолошки примени, пишува „Oilprice“.
Иако ретките метали не се особено ретки, тие ретко се наоѓаат во чиста форма и често се мешаат со други минерали, што ги прави скапи за ископ и екстракција.
Табелата на консултантската фирма „Visual Capitalist“ го покажува производството на ретки земји во осумте водечки земји од 1995-та до 2023-та година користејќи ги бројките од Статистичкиот преглед на Светскиот енергетски извештај за 2024-та година на Институтот за енергетика.
Глобалното производство на ретки метали се зголеми во текот на изминатите три децении, зголемувајќи се од 75,7 килотони во 1995-та година до над 350 килотони во 2023-та година, што ја одразува зголемената побарувачка за овие метали во високотехнолошките апликации.
Кина сè уште е неприкосновен лидер во индустријата за ретки метали, до 2023-та година сочинува над две третини од светското производство.
Во меѓувреме, САД направија големо враќање во производството на ретки метали, особено од 2017-та година. Производството во САД скокна од 15,4 килотони во 2017-та година до 43 килотони во 2023-та година, што ги одразува напорите за зајакнување на домашниот синџир на снабдување и намалување на зависноста од Кина.
Одвојувањето и преработката на ретките метали е составен чекор во синџирот на снабдување, а Кина има речиси целосен монопол на овој процес. Земјата во моментов обработува 90% од сите ретки метали и 99,9% од тешките ретки метали, што значи дека увезува метали од други земји и ги преработува.
Во декември 2023-та Кина го забрани извозот на технологија за екстракција и одвојување на ретките метали, надевајќи се дека ќе ја зацементира својата доминантна позиција кога станува збор за глобалниот синџир на снабдување со витални минерали.
Во меѓувреме, САД ги засилуваат напорите за зајакнување на домашните капацитети за производство и обработка на ретки метали, доделувајќи договори за одбрана на компании како што се „Lynas Earths“ и „MP Materials“ за изградба на капацитети за сепарација и обработка.
Во меѓувреме, ЕУ увезе во 2023-та година вкупно 18.300 тони ретки земјени елементи во вредност од 123,6 милиони евра, што претставува пад од 0,5% во однос на обемот и пад од 15,2% во однос на вредноста во однос на 2022-ра година.
Во исто време, ЕУ успеа да извезе 5.600 тони ретки земјени елементи во вредност од 102,3 милиони евра. Ова е намалување од 18,7% во обем и пад од 27,8% во вредност во однос на претходната година.
Просечната увозна цена на елементите од ретка земја достигна 6,8 евра за килограм во 2023-та година, што е пад од 14,8 отсто во однос на 2022-ра година. Извозната цена беше 18,4 евра за килограм, што е пад од 11,2% на годишно ниво.
Евростат посочува дека 39% од увозот на ретки метали во ЕУ доаѓа од Кина, која е најголемиот снабдувач на овие метали во регионот со 7.100 тони. На второ место е Малезија со удел од 33,1%, или 6.100 тони, а на второ место е Русија со 22%, или 4.000 тони.
