Бакарот, клучниот метал за енергетската транзиција, пред неколку месеци достигна 11.000 долари за тон. „Goldman Sachs“ предвидува дека неговата вредност сега би можела да скокне на 12.000 долари како што се забрзува електрификацијата – бидејќи нема доволно рудници за бакар, пишува „Oilprice“.
Сепак, недостатокот на рударски капацитет е само еден проблем за транзицијата. Другото, барем во она што вообичаено се нарекува колективен Запад, е капацитетот за преработка на бакар. Повеќето од овие објекти се наоѓаат во Кина.
Без азиската страна, транзицијата ќе се сопне, па дури и може да пропадне.
„Нема Кина, нема транзиција“, вели консултантската компанија „Wood Mackenzie“ во новиот извештај за состојбата на глобалниот пазар на бакар.
Компанијата предвидува 75% зголемување на глобалната побарувачка за металот до 2050-та година, што природно би барало зголемени инвестиции во рударството. Исто така, ќе треба да се поттикнат инвестициите во рафинирање надвор од Кина. А тоа ќе чини околу 85 милијарди долари, проценува „Wood Mackenzie“.
Не е вест дека Кина доминира во речиси секој аспект на металите што им се потребни на индустриите поврзани со енергетската транзиција. И не само таму. Земјата е најголемиот производител на соларна енергија и турбини на ветер. Тоа е најголемиот пазар и производител на електрични автомобили. Има најголем капацитет за рафинирање на ретки метали во светот. Кина е транзицијата, во извесна смисла. А остатокот од светот до неодамна беше среќен да ја нарачува својата тешка индустрија на Кина.
Сега Западот сфати дека можеби е добра идеја да се биде понезависен и помалку зависен од другите кога станува збор за индустрии идентификувани како стратешки важни, особено ако имате одредени геополитички разлики со овие други земји.
Проблемот е што Западот доцни околу две децении за ова. Изградбата на индустрија за рафинирање на бакар од почеток ќе бара време, пари и ресурси кои владите во Европа, САД, Канада и Австралија едноставно ги немаат – особено пари.
„Владите и производителите кои сакаат да се диверзифицираат кон Кина треба да го преобликуваат целиот синџир на снабдување, а не само рударството“, напишаа аналитичарите на „Wood Mackenzie“. „Ќе бидат потребни стотици милијарди долари нов капацитет за преработка и производство на бакар за да се замени Кина“, додаваат тие.
Тоа можеби звучи како жртва што вреди да се направи, но аналитичарите продолжуваат: „Ова би создало неефикасност што би резултирало со значително поскапи готови производи и би ги зголемило трошоците и навременоста на енергетската транзиција“.
Западните влади кои дејствуваат на енергетската транзиција тогаш се соочуваат со двојна дилема, од која ниту еден дел не е лесно решлив, ако воопшто и воопшто.
Прво, им требаат повеќе рудници за бакар – по можност на места кои сè уште не се во сферата на влијание на Кина, која расте во последните неколку децении преку инвестиции во инфраструктурата. Уделот на Кина во глобалното производство на бакар е една петтина благодарение на кинеските странски инвестиции.
Во исто време, на западните влади им треба повеќе капацитет за рафинирање на бакар, но тој треба да биде евтин за да има економска смисла. Во спротивно, транзицијата ќе умре од природна смрт поради огромните трошоци што ниту едно население не може да ги поднесе, барем не доброволно или лесно.
Сепак, ова градење капацитети не може да биде евтино, бидејќи Германија, на пример, не е Кина, ниту Канада: трошоците таму се повисоки и би било навистина тешко да се спуштат на нивото на Кинезите во последните 20 години. На крајот на краиштата, поради повисоките трошоци, новиот капацитет за рафинирање на бакар надвор од Кина беше суштински рамномерен, според „Wood Mackenzie“.
Тоа почнува да се менува, додаваат од консултантската куќа, но промените не се случуваат на Запад.
„Wood Mackenzie“ објави дека три нови фабрики за преработка на бакар треба да се појават оваа година, една во Индија и две во Индонезија. Во Демократска Република Конго се гради уште една фабрика – со кинески пари. Не се гради нов капацитет во Европа или Северна Америка.
Ситуацијата е што е можно појасна, иако доста непријатна за оние кои претпоставуваа дека владите едноставно можат да ги регулираат нивните земји во контекст на енергетската транзиција. Без бакар нема транзиција. Сè што е во транзиција има потреба од бакар бидејќи сè што е во транзиција зависи од електричната енергија, а најголемиот дел од електричната енергија тече низ бакарни жици.
На соларните панели им требаат бакарни кабли за да се поврзат со нивните инвертери и од таму до мрежата. На турбините на ветер им требаат бакарни кабли поради истата причина. На електричните автомобили им треба бакар за нивните електрични мотори. Списокот продолжува и натаму. На светот ќе му требаат огромни количества бакар, кој иако теоретски е достапен, всушност го нема.
Така, се чини дека западните влади се на крстопат. Тие можат или да работат со Кина, што може да бара одредени геополитички приспособувања, или можат да одат сами, преземајќи ја огромната инвестиција во нов капацитет за преработка, исто толку огромната инвестиција во нови рудници, под услов да има компании кои сакаат да го споделат товарот и ризик.
