Справувањето со климатските промени е тешко, делумно затоа што луѓето се… необични суштества. Тешко е да се натераат да се грижат за сопствената идна благосостојба, а уште помалку онаа на цели идни генерации. Луѓето ги дуваат пензионерските фондови и пропуштаат ден на обука. Дали би можеле да се грижат за нивните имагинарни правнуци?
Но, луѓето се грижат за цените на акциите. Цели медиумски империи и профитабилни кариери се изградени на разговори за цените на акциите. За разлика од нејасните хипотези за животот на нероденото потомство, цените на акциите се конкретни. Одат нагоре, се спуштаат. Едноставно е, пишува „Bloomberg“.
Значи, можеби ова ќе привлече внимание: климатските промени ќе бидат многу, многу лоши за цените на акциите.
Ако не се направи повеќе за да се забави затоплувањето на планетата предизвикано од емисиите на стакленички гасови, тоа ќе ја намали вредноста на глобалните резерви за 40%, според новата студија на Институтот за климатски влијанија „EDHEC-Risk“. Кога се земаат предвид „пресвртни точки“ забрзани од климатските промени, како што е исчезнувањето на дождовната шума во Амазон или големото ослободување на гас од топењето на вечниот мраз, загубите на пазарот би се искачиле до 50%. Од друга страна, ако светот преземе акција и го ограничи затоплувањето на 2 степени Целзиусови над просеците од прединдустрискиот период, тогаш ударот на цените на акциите ќе биде само 5-10%.
Главната работа што треба да се забележи е дека ова нема да бидат еднократни загуби, предупреди на вебинар водечкиот автор на студијата Рикардо Ребонато, професор по финансии на бизнис школата „EDHEC“ во Лондон и поранешен шеф на „Pimco“. Нема да има враќање на средната вредност.
„EDHEC“ предвидува многу поголеми загуби на берзата од повеќето други студии, истакна Ребонато. Ова е делумно затоа што овие други студии се фокусираат на трошоците за пренасочување на глобалната економија кон обновливи извори на енергија, наместо на многу поголемата штета што климатските промени ќе му ја направат на растот.
Студијата на Ребонато, која е одговорна за транзицијата и за штетата, е поконзистентна со неодамнешниот извештај на Националното биро за економски истражувања, кој проценува дека глобалниот бруто домашен производ е погоден од 12 проценти за секој 1 степен Целзиусов затоплување. И Институтот за истражување на климатските влијанија во Потсдам неодамна предупреди дека падот на глобалниот приход од 19% до 2050-т година е веќе на картички, дури и ако денес агресивно ги намалиме емисиите. Проценува годишни загуби од 38 трилиони долари како резултат на хаотичната клима.
Многу истражувачи ги игнорираат климатските штети, верувајќи дека поради тоа што е толку далеку во иднината, пазарот многу ќе го намали. Но, студијата на „EDHEC“ тврди дека инвеститорите ќе ги ценат готовината се повеќе и повеќе додека економијата слабее.
Толку рано во климатските промени, кога економскиот раст е сè уште релативно силен, инвеститорите нема да се грижат толку за идните загуби.
И како предметите во ретровизорот, штетата од климатските промени сега е поблиску отколку што изгледа. Според Светската метеоролошка организација, временските катастрофи ја чинеа глобалната економија 1,5 трилиони долари во 2010-ТА година, што е речиси десеткратно зголемување во споредба со 1970-тите по прилагодувањето на инфлацијата. Реосигурителот „Swiss Re“ предвидува дека осигурителните загуби од природни катастрофи ќе се удвојат во следната деценија.
Но, овие бројки драстично ги потценуваат потенцијалните ефекти на глобалното затоплување врз економскиот раст. Како што забележува Рикардо Ребонато, екстремната топлина, покачувањето на нивото на морето и другите долгорочни ефекти од глобалното затоплување ќе нанесат многу поголема штета на човековото здравје и продуктивност отколку поединечни катастрофи како урагани или шумски пожари.
„Можеби премногу се фокусираме на катастрофални настани отколку на хронични штети. Постои хроничен аспект на губењето на продуктивноста, губење на ефикасноста што е помалку видливо и повеќе подмолно и ќе создаде постојана тензија“, вели Ребонато.
Студијата на „EDHEC“ е уште еден потсетник дека проценетите 215 трилиони долари трошоци (и уште повеќе) за избегнување на најлошото ниво на глобално затоплување на крајот бледнеат во споредба со трошоците за негрижа. И колку и да изгледаат големи и нејасни овие проценки, Ребонато ги смета за конзервативни. Од една страна, неговиот модел претпоставува дека светските централни банки секогаш ќе ги намалуваат каматните стапки кога економскиот раст е слаб. Но, пандемиите, сушите и другите глобални нарушувања, исто така, ја зголемуваат инфлацијата и јавниот долг. Ова ја ограничува способноста на централните банки да бидат премногу пријателски настроени кон пазарот.
Друг клучен резултат од студијата е дека овие проценки на штетите сè уште не се проценети на пазарите. Со текот на годините, многу аналитичари бараа премија за климатски ризик и најдоа само траги од една. До одреден степен тоа е логично: во оваа фаза можеме само да нагаѓаме за штетата. А можеби и пазарите оптимистички сугерираат дека ќе го избегнеме најлошото. Но, ние исто така може да бидеме како оние луѓе кои не успеваат да штедат за пензија, талкајќи кон денот кога нашата неспособност да ја замислиме иднината ќе не остави без иднина.
