Очекуваниот животен век се зголемува, наталитетот опаѓа, а пензиските системи почнуваат да пукаат. Што значи стареењето на населението за каматните стапки и за економијата во целина?
До 2050-та година, бројот на луѓе на возраст од 65 и повеќе години ќе порасне на 1,6 милијарди на глобално ниво. Ова е повеќе од двојно повеќе отколку во 2021-ва година.
Трендот се должи на два суштински позитивни фактори: подобреното здравје на населението и независноста на жените.
Додека луѓето живеат подолго, образованието на жените исто така се подобрува, што значи дека тие генерално имаат помалку деца, посочува „Euronews“.
Последиците од стареењето на населението се повознемирувачки од неговите катализатори.
Само минатата година, многу луѓе ширум светот ги следеа политичките немири во Франција.
Кога владата на претседателот Макрон објави дека сака да ја зголеми старосната граница за пензионирање од 62 на 64 години, беше ослободена целата сила на француската протестна култура.
Според Макрон, потребни се две години дополнителна работа за да се поднесе фискалниот товар на стареењето на населението.
Французите го гледаа ова како нарушување на нивните познати работнички права.
Бидејќи не се слушнаа економските аргументи, реформата беше протуркана во собранието без гласање.
Балансирање на оптоварувањата и буџетите
Иако позицијата на Макрон не беше популарна, таа беше одговор на основниот економски принцип.
Доколку расте соодносот меѓу пензионерите и помладите, тоа доведува до поголемо оптоварување на државните буџети, забележува „Euronews“.
Според податоците на Евростат, во 2022-ра година односот на зависност на постарите лица во ЕУ бил 33%, што значи дека на секое лице над 65 години има три работоспособни лица (15-64 години).
До 2050-та година, владините трошоци за здравствена заштита и пензии веројатно ќе се зголемат, бидејќи се предвидува соодносот да достигне 56,7%.
Влијанието на стареењето на населението врз продуктивноста
Ефектот на стареењето на населението врз продуктивноста е причина за не помалку болни предвидувања.
Ако има помалку работоспособни луѓе во една економија, бизнисите може да се борат да пополнат работни места.
Ова ќе го задуши производството на стоки и услуги и ќе ѝ наштети на меѓународната конкурентност.
Во текот на првите 20 години од новиот милениум, бројот на постари луѓе во работната сила се зголеми.
Подолгиот работен век ја балансираше зголемената зависност од соодносот на старост, последица на подобрувањето на здравјето и скокот на возраста за пензионирање.
Понатаму, дополнителното зголемување на старосната граница за пензионирање не е лесен политички пат, како што Макрон многу добро знае.
На краток рок, имиграцијата може да помогне да се пополни недостигот на работна сила, но постои ризик таа да не се покаже како одржливо решение.
Влијание на застареноста на каматните стапки
Кога побарувачката за готовински депозити во банката е голема, кредитите се пообилни.
Според законите на понудата и побарувачката, ова ќе го поевтини кредитирањето, а важи и обратното.
Сепак, во срцето на ова прашање е неизвесноста: како постарите потрошувачи управуваат со своите пари?
Овде е можно да се разликуваат две различни наративи, според „Euronews“.
Од една страна, ако сребрената генерација почне да ги исцрпува своите заштеди, има потенцијал да ги зголеми каматните стапки.
Ова е тезата на Чарлс Гудхарт, поранешен вработен во Банката на Англија.
Во сценариото на Гудхарт гледаме пензионери кои штотуку ги загубија своите работни места и ги топат своите заштеди додека се приближуваат до нивните самрак години.
„Важно е да се погледне целата промена во пирамидата на населението и да не се мисли само на стареењето како еднодимензионална промена“, објаснува Џозеф Копецки, вонреден професор по економија на колеџот Тринити во Даблин.
Тој тврди дека иако моделот на Гудхарт еден ден може да стане реалност, сегашниот ефект на вработените во средината и доцната фаза не треба да се потцени.
Бумерите кои финансиски се подготвуваат за пензионирање ја зголемуваат стапката на штедење.
Дури и кога ќе ги завршат своите кариери, исто така е дискутабилно колку ќе бидат флексибилни.
Желбата да се остави наследство често ги тера постарите потрошувачи да ги затегнат конците на чантата – добра вест за нивните деца.
Но, додека бумерите ги бројат парите, што се случува со другите возрасни групи?
Многу економисти веруваат дека како што се зголемува животниот век, така ќе се зголемуваат и стапките на штедење на различни групи.
Причината е едноставна: ако се подготвувате за подолго пензионирање, најверојатно ќе создадете поголеми резерви.
Како што луѓето ширум населението штедат повеќе, ова ќе ја зголеми понудата на средства.
Доколку побарувачката за инвестиции остане константна, каматните стапки ќе се намалат.
Во сите големи економии, трошоците за позајмување се зголемени, растот е запрен и банките се нервозни да се движат. Сепак, под краткорочните шокови лежат основните трендови.
„Во периодот пред оваа пост-Ковид инфлација, ЕЦБ водеше многу лабава монетарна политика“, вели Копецки.
„Тие сè уште се мачеа да ја достигнат инфлацијата до 2%. Сето ова го поддржува ставот дека има нешто друго што ги турка каматните стапки уште повеќе надолу“, додава Копецки.
Намалените трошоци за задолжување се меч со две острици, бидејќи ниските каматни стапки значат и слаб принос.
Иако стареењето на населението веројатно ќе ги притисне државните финансии, иронично ќе го олесни позајмувањето.
Идните каматни стапки, кои зависат од повеќе варијабли, не можат со сигурност да се утврдат.
