Потрагата по вонземски живот ги фасцинира научниците и јавноста со децении. Нашите надежи за такво откритие најпрво ги насочивме кон Месечината, а потоа кон Марс и другите тела во Сончевиот систем. Иако подоцна откривме дека Марс изгледа како безживотна пустелија, тоа не значи дека сè уште не е во игра.
Можеби на неа наоѓаме остатоци од антички организми кои живееле на таа планета кога низ неа течеле реки, односно кога изгледала сосема поинаку. Всушност, научниците веруваат дека постои голема веројатност дека веќе сме пронашле такви „мали зелени“, доколку постоеле, и дека од историското откритие нè дели само периодот во кој треба да добиеме пристап до примероците од роверот Perseverance.
Имено, подземните радарски снимки укажуваат дека овој ровер е на совршено место за потрага по фосилизиран вонземски живот, бидејќи неговите инструменти потврдија дека барем еден кратер на Црвената планета бил исполнет со вода во античко време.
Кратер Језеро, долина Неретва, долина Сава
Научниците веќе некое време се сомневаат дека кратерот Језеро, именуван по село во Босна и Херцеговина, всушност е пресушено езерско корито кое го полнела древна река. Затоа го испратија роверот во таа вдлабнатина широка 45 километри, која се наоѓа на северната хемисфера на Марс.
Интересно е да се забележи дека областите во близина на кратерот го добиле името и по реките што течат низ Босна и Херцеговина, како и низ Хрватска. Така, веднаш до местото на слетување на роверот се наоѓа долината Неретва, која всушност претставува пресушено корито на древна река.
Југозападно од кратерот Језеро се наоѓа долината Уна, а на север е долината Сава. Картата на целата област можете да ја погледнете овде. Откако ѕирнаа под правливата површина на Езерото, научниците станаа многу возбудени поради можноста дека Perseverance веќе пронашол знаци на „мали зелени“ микроби.
Античко езеро исполнето со вода
„Од орбитата можеме да видиме куп различни наоѓалишта, но не можеме со сигурност да кажеме дали тоа е првобитната состојба или долгорочен геолошки процес“, рече планетарниот научник Дејвид Пејџ од Универзитетот во Калифорнија во Лос Анџелес (UCLA), – како што објави Science Alert.
Од седумте уреди на Perseverance, најмоќен е радарот RIMFAX кој продира во земја. Системот може да детектира наслаги од мраз, вода или солени делови на длабочина поголема од 10 метри и да мапира слоеви на почвата и карпите до длабочина од 20 метри. Роверот помина добар дел од минатата година патувајќи по западниот раб на кратерот Језеро и полека снимајќи што се наоѓа под површината.
Неговите податоци покажуваат дека кратерот стар 4 милијарди години, создаден по удар на астероид, подоцна бил исполнет со помлад талог и карпи кои најверојатно биле донесени од вода. Наодите ги поддржуваат претходните податоци на RIMFAX од друга локација, која откри неочекувани градиенти во слоевите на седиментот.
Колку долго треба да чекаме?
Се чини дека под западниот раб на кратерот Језеро, хоризонтални слоеви на подземен талог се наоѓале во водно тело што личело на езеро на Земјата. Со текот на времето, нивото на неговата вода флуктуирало – понекогаш растело, а понекогаш паѓало.
Како што се повлекувало древното езеро, создало мрежа слична на делта, а кога реката надошла, езерото повторно се формирало. Таквата долгорочна водна средина е всушност идеално место за развој на микробиолошки живот. Perseverance ископал и собрал неколку примероци од седимент од овој регион и неговиот резервоар е веќе полн 60 проценти.
Иако на некои од примероците веќе можат да се видат интригантни знаци на органски соединенија, вистинската состојба ќе ја видиме само кога ќе ги собереме примероците и детално ќе анализираме дали овие соединенија доаѓаат од биолошки или геолошки извори.
Но за тоа ќе треба да почекаме уште малку. Лендерот што треба да ги земе примероците од роверот ќе го започне своето патување до Марс дури во 2028 година, а примероците на Земјата треба да пристигнат во 2033 година. Така, дури и ако веќе сме ги собрале фосилите на „малите зелени“, ќе имаме за чекање барем за официјална потврда девет години.
Кратерот Језеро и потрагата по вонземски живот
Претходните анализи покажаа дека наслагите во кратерот се богати со минерали кои се формираат во присуство на вода, што значи дека таму некогаш можел да постои живот. Во вакви слични седименти на Земјата обично наоѓаме фосили, па можно е роверот да ги открие и на оваа област.
Пред милијарди години, Марс веројатно бил многу потопло место, со течна вода на површината, што значи дека таму можел да се развие живот во далечното минато. Но, со текот на времето, Црвената планета ја изгуби својата атмосфера и голем дел од својата вода и стана сува, студена и негостопримлив регион што го гледаме денес.
Иако денес кратерот е празен, лузните што ги гледаме на површината раскажуваат приказна за долго минато полно со реки и езера. Имено, вселенското летало кое орбитира околу Марс снимило формација на таа локација која наликува на голема речна делта во форма на вентилатор. Оваа делта наликува на областа каде што реката Нил се спојува со Средоземното Море.
Бели песочни плажи на Марс?
Планетарниот научник Бриони Хорган, член на научниот тим кој стои зад роверот Perseverance, пред две години изјави дека ова место е идеално за потрага по фосилизирани организми бидејќи античките реки се влевале во ова езеро и веројатно депонирале органски и други потенцијални знаци на живот.
Делтите и езерското дно можат да зачуваат калливи седименти кои задржуваат докази за биолошки живот или друг органски материјал. Иако на Марс има и други формации кои личат на речни корита, езера и делти, специјални минерали се откриени и во кратерот Језеро. Остатоци на овие минерали, карбонати, може да се најдат низ целиот кратерот.
„Можно е ова древно езеро некогаш да имало прекрасни плажи со бел песок“, рече Хорган. Во езерата на Земјата, микробите сакаат да растат во големи колонии веднаш под површината на водата. Затоа, кога едно езеро испарило на Марс, можеби карбонатите успеале да заробат некои од овие микроби и да ги зачуваат, како што беше познато дека се случува на нашата планета.
