Убиства на цивили, опсади на болници, заложници, илјадници мртви… Конфликтот меѓу Израел и Хамас влезе во вториот месец и веќе може да се окарактеризира како еден од најтешките, ако не и најтешките што ги има забележано Блискиот Исток во последните неколку децении.
И покрај тешката ситуација, прекинот на огнот не е опција, барем засега, кога станува збор за Израел и неговите сојузници. Израелската влада, под Бенјамин Нетанјаху, јасно стави до знаење дека конфликтот нема да заврши додека Израел не ја заврши својата задача да го истреби Хамас од Газа и да ја уништи неговата инфраструктура.
Во понеделникот вечерта, израелскиот министер за одбрана Јоав Галант објави дека Израел ја презел контролата врз градот Газа со фотографии на кои се прикажани војници како го креваат израелското знаме во зградата на парламентот на Хамас.
Но, оваа изјава не беше придружена со никакво спомнување за прекин на непријателствата, ниту од Галант, ниту од други членови на израелската влада. Наместо тоа, борбите продолжија во вторникот, вклучително и на локации кои палестинските власти ги карактеризираат како чисто политички – болници и бегалски кампови.
Од друга страна, Израел тврди дека отпорот на Хамас го оневозможува излезот од конфликтот додека „ги користи цивилите како жив штит“.
„Оската на отпорот“ се заканува на регионална ескалација
Конфликтот најмногу се комплицира со променливата геополитичка рамнотежа на Блискиот Исток.
„Најмалку две децении, најсериозниот раскол во фрагментираниот геополитички пејзаж во регионот беше помеѓу пријателите и сојузниците на Иран и пријателите и сојузниците на САД“, рече новинарот Џереми Боуен во анализа за Би-Би-Си.
Јадрото на иранската мрежа, позната и како „оската на отпорот“, се состои од Хезболах во Либан, режимот на Асад во Сирија, Хутите во Јемен и ирачките милитантни групи кои Техеран ги вооружува и тренира.
Иранците, исто така, го поддржаа Хамас и Исламскиот џихад во Газа и се приближија кон Русија и Кина. Западот потоа го обвини Иран дека ја поддржува Москва во конфликтот со Украина и ја вмеша Кина со тврдењето дека купува големи количини иранска нафта.
Со оглед на раздорот, продолжувањето на војната, со сè повеќе палестински цивили кои ги губат своите животи како што продолжува уништувањето на Газа, се зголемува и ризикот од регионален конфликт.
На границата меѓу Израел и Либан веќе ескалира тензијата, иако двете страни тврдат дека не сакаат војна од сите размери, иако ситуацијата со секоја размена на оган излегува од контрола.
Во исто време, Хутите во Јемен гаѓаат ракети и беспилотни летала кон Израел. Речиси сите беа соборени од израелска противвоздушна одбрана или воени бродови на американската морнарица во Црвеното Море, но еден погоди зграда во јужниот израелски град Еилат минатата недела. За среќа нема жртви.
Дури и во Ирак, милитантните групи поддржани од Иран ги нападнаа американските бази, а САД возвратија на некои локации во Сирија.
Расте притисокот врз сојузниците на Америка
Од ден на ден, додека сите страни се обидуваат да ја задржат ескалацијата, станува се потешко да се контролира темпото на воените дејствија, а доаѓа до потресување на односите на САД со сојузниците што ги стекна во претходните децении во средниот Исток.
На страната на САД, освен Израел, се и нафтените држави од Заливот, Јордан и Египет.
И покрај сè, САД продолжуваат да му даваат силна поддршка на Израел, иако претседателот Џо Бајден му порача на Нетанјаху да внимава како ќе одговори на нападот од Хамас на 7 октомври, особено дека одмаздата мора да биде „умерена и пропорционална“.
Покрај тоа, во понеделникот, во новиот наратив на американската влада, Бајден повика на заштита на болницата Ал-Шифа, која беше погодена, додека американскиот државен секретар Ентони Блинкен минатата недела јавно изјави дека „премногу палестински цивили се убиени. “
Овие „омекнати“ изјави не се доволни да го смират гневот на арапскиот свет кон Израел. Притисокот врз арапските лидери, сојузниците на Америка, постојано се зголемува. Тие веќе ги осудија постапките на Израел и го засилуваат притисокот за што поскоро прекин на огнот.
Две земји далеку на хоризонтот
Кралот Абдула од Јордан во вторникот ги отфрли израелските планови да заземе делови од Газа и да создаде безбедни зони. Нема да има „воено или безбедно решение“ за конфликтот меѓу Израел и Палестинците, рече тој, обраќајќи им се на официјалните претставници на неговата земја, јавуваат државните медиуми.
Тој, наводно, рекол дека основната причина за кризата е „одбивањето на Израел да ги почитува легитимните права на Палестинците“.
„Решението започнува токму таму, и секој друг пат е осуден на неуспех – повеќе на нов циклус на насилство и уништување“, додаде тој.
Блинкен ја отвори дебатата следниот ден тврдејќи дека палестинската управа треба да ги преземе и Газа и Западниот Брег и да започне политички процес за создавање палестинска држава.
Сепак, перспективата за независна Палестина покрај Израел, таканареченото решение за две држави, во време на актуелен конфликт, опстојува само како слоган.
Оживувањето на таа идеја, можеби во контекст на поширок компромис меѓу Израел и арапскиот свет, е амбициозен план со оглед на моменталната ситуација на теренот. Експертите во моментов сметаат дека такво нешто е малку веројатно под сегашното палестинско и израелско раководство.
И Нетанјаху и Абас се под притисок на домашната јавност
Израелскиот премиер Нетанјаху не го откри својот план за „денот потоа“ по завршувањето на борбите во Газа. Тој, сепак, го отфрли американскиот план за влада на чело со палестинските власти и Махмуд Абас, кој беше соборен од власт во Газа од Хамас.
Друг дел од американскиот план вклучува преговори за решение со две држави, на што Бенјамин Нетанјаху се спротивстави во текот на неговата долга политичка кариера.
Имено, Нетанјаху е против палестинската независност, а неговиот политички опстанок во голема мера зависи од поддршката на еврејските екстремисти кои сметаат дека оваа територија им е „подарена од Бог“ и дека треба да биде во границите на Израел.
Од друга страна, многу Израелци сметаат дека премиерот е одговорен за безбедносните и разузнавачките пропусти што доведоа до нападот на 7 октомври, додека Палестинците не му веруваат премногу на Абас, пред се затоа што палестинската управа соработува со Израел за безбедноста на Западниот Брег, но не успеа да го заштити својот народ од нападите на вооружените еврејски доселеници.
Така, и Нетанјаху и Абас се соочуваат со значителен внатрешен притисок иако тврдат дека се способни да управуваат со кризата.
Затоа, не е изненадувачки што политичкото решение изгледа толку далеку во оваа фаза, речиси како прекин на огнот.
Во меѓувреме, сликите на стотици илјади Палестинци кои ги напуштаат своите домови во северна Газа и маршираат кон југ ги будат во арапскиот свет духовите од минатото, имено победата на Израел во Војната за независност во 1948 година.
Повеќе од 700.000 Палестинци побегнале или биле протерани од своите домови под закана со оружје. Тоа се настаните кои Палестинците ги нарекуваат под поимот „ал накба“ – катастрофа.
Многу од денешните жители на Појасот Газа се потомци на бегалците од 1948 година.
