Во последните децении, светот беше сведок на извонреден раст на прекуграничните плаќања, поттикнат од глобализацијата на трговијата, капиталот и миграциските текови. Глобалните плаќања се очекува да скокнат од 190 трилиони долари во 2023-та година на 290 трилиони долари до 2030-та година, според една студија.
И покрај таквиот спектакуларен раст, прекуграничните плаќања остануваат премногу скапи и бавни, оставајќи ги зад себе најранливите. Надоместоците за меѓународни плаќања во моментов се просечни 1,5% за корпоративни и дури 6,3% за индивидуални трансфери. И може да потрае и до неколку дена за овие плаќања да стигнат до примачот.
Ова поставува три итни проблеми, пишува Фабио Панета, член на одборот на ЕЦБ и иден гувернер на Банката на Италија, за „Financial Times“.
Првиот е влијанието врз економската интеграција. Скапите и бавните плаќања ја попречуваат интеграцијата и растот. Се покажа дека трошоците и сложеноста на прекуграничните плаќања одвраќаат многу мали и средни бизниси од проширување во странство.
Второ, најранливите групи во светот плаќаат несразмерно повеќе од другите. Работниците мигранти, за кои УНИЦЕФ вели дека поддржуваат секое деветто лице ширум светот преку готовински трансфери, може да се соочат со огромни трошоци кога испраќаат пари дома. Во субсахарска Африка, трошоците за испраќање дознаки во странство достигнуваат 8,4 проценти. Со ваквите трансфери во вкупен износ од 626 милијарди долари во 2022-ра година, дури и мало намалување на таксите за 1 процентен поен би ги ставило во џеб 6 милијарди долари на најсиромашните секоја година.
Трето, алтернативните играчи ги идентификуваа овие неефикасности како деловна можност, но нивните решенија носат значителни ризици. Криптовалутите кои не се поддржани со средства се инхерентно нестабилни и се еден вид на коцкање. Дури и стабилните (кои се обезбедени) не можат да гарантираат конвертибилност на исто ниво во секое време, што ги прави подложни на распродажба. И големите технолошки групи може да се обидат да создадат „решенија со затворен циклус“ кои ги ограничуваат плаќањата на корисниците кои прифаќаат одредена алатка. Ова може да доведе до фрагментација на системите и висока концентрација на пазарна моќ во одредени области.
Затоа, треба да обезбедиме побезбедна и подостапна алтернатива што ги прави глобалните плаќања поевтини, побрзи и потранспарентни. Сега има повеќе од 70 домашни системи за брзо плаќање ширум светот. Со нивно поврзување, придобивките од дигитализацијата конечно ќе се шират поцелосно на прекуграничните плаќања. Таквиот потег, исто така, ќе ја подобри ефикасноста со скратување на синџирите на трансакции и ќе обезбеди поотворено поврзување помеѓу платните системи, признавајќи го ова како јавно добро.
За многуте економии во развој на кои моментално им недостасуваат брзи системи за плаќање, ќе биде важно да се користат меѓународните стандарди за промовирање на прекуграничната интероперабилност. И преку обезбедување техничка помош и финансирање, меѓународните организации можат да го поддржат понатамошниот развој на домашните системи за прекугранични плаќања.
На многу начини, Европа служи како убедлив пример за тоа како би можел да изгледа овој пејзаж на меѓусебно поврзани плаќања. Целното порамнување на инстант плаќање (TIPS) на еврозоната е 24/7 средство за инстант плаќања иницирани директно од банките учеснички. Исто така, служи како центар кој поврзува повеќе системи за брзо плаќање и обезбедува дека инстантните плаќања имаат паневропски досег. Клучна карактеристика на „TIPS“ е тоа што организира инстант плаќања во рамките на шема уредена со униформни правила, стандарди и протоколи, избегнувајќи го ризикот од фрагментација.
Овој модел може да работи и со различни валути. ЕЦБ и Шведската централна банка истражуваат можни решенија за инстант плаќања меѓу еврото и шведската круна. И Европскиот совет за плаќања во моментов развива шема за стандардизирање на евро-делот на меѓународните инстант кредитни трансфери.
Јавниот сектор, исто така, има улога во справувањето со високите трошоци за усогласеност со регулативата, правната сложеност и ризиците поврзани со навигацијата во повеќе правни рамки, регулативи и политики на централната банка при прекуграничните плаќања. Според една студија, главните тешкотии за банките се разликите во регулаторните и надзорните рамки, особено во областите како што се приватноста, безбедноста и спречувањето на перење пари.
Затоа, од клучно значење е да се поттикне соработката и да се истражат техничките решенија додека се усогласуваат политичките интереси. Подобрувањето на прекуграничните плаќања е сложен предизвик кој бара заеднички напори од страна на јавните и приватните чинители. Ваквите напори би можеле да го отворат патот за глобална мрежа на брзи системи кои овозможуваат инстант, евтини, транспарентни и лесно достапни прекугранични плаќања.
