Европа е континент со голема разновидност и контрасти во економскиот развој, животниот стандард и социјалната заштита на своите граѓани.
Некои земји се богати и напредни, а некои се сиромашни и заостанати.
Но кои се најсиромашните земји во Европа, и колкави се нивните годишни примања? И што се причините за нивната лоша економска состојба?
Според податоците од Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) за 2023 година, најсиромашната земја во Европа е Украина, со Бруто домашен производ (БДП) по глава на жител од само 3.200 американски долари.
Украина е земја која се соочува со политичка нестабилност, воен конфликт, корупција и економска криза. Нејзините главни извозни партнери се Русија и Европската Унија (ЕУ), но односите со нив се напнати поради анексијата на Крим од страна на Русија и амбициите на Украина за интеграција со ЕУ.
На второто место е Грузија, со БДП по глава на жител од 4.600 американски долари. Грузија е земја која има богата култура и природни убавини, но исто така и слаб институционален капацитет, висока невработеност и ниска продуктивност.
Грузија има потпишано Договор за асоцирање со ЕУ, но сè уште има проблеми со решавањето на споровите со Русија околу непризнаените региони Абхазија и Јужна Осетија.
На третото место е Молдавија, со БДП по глава на жител од 5.000 американски долари. Молдавија е најмала земја во Европа по површина, но и една од најсиромашните. Таа се соочува со политичка нестабилност, висока корупција, ниска конкурентност и емиграција на работната сила. Молдавија има потпишано Договор за асоцирање со ЕУ, но исто така има и комплициран однос со Русија, која го поддржува сепаратистичкиот регион Транснистрија.
На четвртото место е Босна и Херцеговина, со БДП по глава на жител од 6.100 американски долари. Босна и Херцеговина е земја која се опоравува од трауматичната војна во 1990-тите, но сè уште има слаб економски раст, висока невработеност, ниска инвестициона активност и сложен политички систем. Босна и Херцеговина има статус на кандидат за членство во ЕУ, но треба да спроведе реформи за хармонизација со европските стандарди и принципи.
На петтото место е Белорусија, со БДП по глава на жител од 6.300 американски долари. Белорусија е земја која има силна државна интервенција во економијата, ниска диверзификација на извозот и зависност од руските енергетски извори. Белорусија се соочува со политичка криза поради спорните претседателски избори во 2020 година, кои предизвикаа масовни протести и репресии. Белорусија нема потпишано Договор за асоцирање со ЕУ, но има дијалог за подобрување на односите и соработката.
На шестото место е Македонија, со БДП по глава на жител од 6.400 американски долари. Македонија е земја која има економски раст, но исто така и структурални проблеми како висока невработеност, ниска инвестициона активност, слаб иновативен потенцијал и неефикасна јавна администрација. Македонија има статус на кандидат за членство во ЕУ од 2005 година, но сè уште не ги започнала пристапните преговори поради спорот со Грција околу името, кој беше решен со Преспанскиот договор во 2018 година, но и поради ветото од страна на Бугарија.
На седмото место е Србија, со БДП по глава на жител од 7.500 американски долари. Србија е земја која има економски раст, но исто така и структурални проблеми како висока невработеност, ниска инвестициона активност, слаб иновативен потенцијал и неефикасна јавна администрација. Србија има статус на кандидат за членство во ЕУ од 2012 година, но треба да спроведе реформи за подобрување на владеењето на правото, заштитата на човековите права и решавање на спорот со Косово.
На осмото место е Албанија, со БДП по глава на жител од 7.800 американски долари. Албанија е земја која има стабилен економски раст, но исто така и предизвици како висока сива економија, ниска конкурентност, корупција и организиран криминал. Албанија има статус на кандидат за членство во ЕУ од 2014 година, но треба да спроведе реформи за модернизација на државната администрација, судството и изборниот систем.
На деветтото место е Косово, со БДП по глава на жител од 8.000 американски долари. Косово е земја која има младо население и природни ресурси, но исто така и бројни пречки за економскиот развој, како што се ниска инфраструктура, слаб капацитет за управување со јавните финансии, политичка нестабилност и непризнавање од дел од меѓународната заедница. Косово има потпишано Договор за стабилизација и асоцијација со ЕУ, но треба да направи напредок во областите на владеењето на правото, добрососедските односи и дијалогот со Србија.
На десеттото место е Црна Гора, со БДП по глава на жител од 9.000 американски долари. Црна Гора е земја која има развиен туризам и сервисен сектор, но исто така и зависност од увозот, висок јавен долг, корупција и слаба контрола на јавните расходи. Црна Гора започна пристапни преговори со ЕУ во 2012 година, но треба да покаже подобри резултати во областите на владеењето на правото, слободата на изразување и заштитата на животната средина.
На другата страна на спектарот, најбогатите земји во Европа се Луксембург, со БДП по глава на жител од 131.000 американски долари, Швајцарија со 94.000 американски долари, и Ирска со 89.000 американски долари.
Овие земји се карактеризираат со висок степен на иновација, конкурентност, производство и социјална заштита.
Б.З.М.
