Водечките економисти и централните банкари се согласуваат за едно: каматните стапки ќе останат повисоки подолго време, што ги затемнува изгледите за глобалните пазари, пишува „CNBC“ во својата анализа и потсетува дека во текот на изминатите 18 месеци, централните банки ширум светот ги зголеми агресивно каматните стапки во обид да ја заузда растечката инфлација, но со мешан успех досега.
Пред да го запре циклусот на покачување во септември, Федералните резерви на САД ја зголемија основната каматна стапка од целниот опсег од 0,25-0,5% во март 2022-ра година на 5,25-5,5% во јули 2023-та година.
И покрај паузата, претставниците на ФЕД сигнализираа дека каматните стапки можеби ќе треба да останат повисоки од првично очекуваните пазари за инфлацијата одржливо да се врати на целта на централната банка од 2 проценти.
Ова го повтори и претседателот на Светска банка Аџеј Банга, кој на прес-конференција за време на минатонеделните состаноци ММФ и Светската банка рече дека каматните стапки веројатно ќе останат повисоки подолго време и ќе го комплицираат инвестицискиот пејзаж за компаниите и централните банки ширум светот, особено во светлината на тековните геополитички тензии.
Според извештајот на Министерството за труд минатата недела, инфлацијата во САД драстично падна од нејзиниот врв во јуни 2022-ра година од 9,1% на годишно ниво, но сепак ги надмина очекувањата за септемвриските 3,7%.
„Сигурно ќе видиме повисоки стапки за подолг временски период, бидејќи неодамна ја видовме американската инфлација, која беше разочарувачка ако се надевате на намалување на стапката“, рече Грег Гиет, извршен директор на глобалното банкарство и пазари менаџмент во „HSBC“.
Минатиот месец Европската централна банка ги зголеми каматните стапки по десетти пат по ред на рекордни 4%, и покрај знаците за слабеење на економијата на еврозоната. На оваа позадина, таа сигнализираше дека за понатамошни зголемувања засега не се разговара.
Неколку гувернери на централните банки и членови на Управниот совет на ЕЦБ изјавија за „CNBC“ дека иако е малку веројатно зголемувањето на каматните стапки во ноември, вратата треба да остане отворена и понатаму со оглед на континуираните инфлациски притисоци и потенцијалот за дополнителни шокови.
Гувернерот на Народната банка на Хрватска, Борис Вујичиќ, рече дека претпоставката дека каматните стапки ќе останат повисоки подолго време не е нова, но дека пазарите и во САД и во Европа полека ја преоценуваат ситуацијата за да се приспособат на тоа.
„Не можеме да очекуваме намалување на стапката додека не бидеме цврсто убедени дека стапката на инфлација е на пат да се спушти до нашата среднорочна цел, што нема да се случи многу брзо“, изјави Вујичиќ за „CNBC“ во Маракеш.
Инфлацијата во еврозоната се намали на 4,3% во септември, што е најниско ниво од октомври 2021-ва година, а Вујичиќ смета дека падот продолжува бидејќи основните ефекти, монетарното стегање и стагнацијата на економијата продолжуваат да влијаат на податоците.
„Меѓутоа, во одреден момент кога инфлацијата ќе достигне ниво, би претпоставил некаде близу 3, 3,5%, постои неизвесност дали, со оглед на силата на пазарот на трудот и притисокот врз платите, ќе имаме дополнително приближување кон нашите среднорочна цел на начинот на кој таа моментално се проектира. Ако тоа не се случи, тогаш постои ризик дека ќе мораме да направиме повеќе“, додава тој.
Оваа претпазливост беше поддржана од гувернерот на латвиската централна банка и член на Управниот совет, Мартијнс Казакс, кој рече дека е среќен што каматните стапки остануваат на сегашното ниво, но не може да ја „затвори вратата“ за натамошни зголемувања од две причини.
„Едниот, се разбира, е пазарот на трудот – сè уште не сме го виделе врвот на растот на платите – а другиот е геополитиката. Можеби ќе имаме повеќе шокови за да ја поттикнеме инфлацијата нагоре, и затоа, се разбира, треба да останеме многу претпазливи во врска со нејзиниот развој“, вели Казакс.
Можни се повеќе зголемувања на каматните стапки доколку се појават нови шокови, изјави за медиумите членка на ЕЦБ, додавајќи дека монетарната политика влегува во нова фаза од циклусот „повисоко за подолго“, кој најверојатно ќе продолжи за да се осигура дека ЕЦБ ќе може да ја врати инфлацијата на стабилни 2% во втората половина на 2025-та година.
Гувернерот на австриската народна банка Роберт Холцман, пак, посочи дека ризиците за тековната инфлациска траекторија сè уште се на нагорна линија, укажувајќи на избувнувањето на војната меѓу Израел и Хамас и други можни нарушувања кои би можеле да ги покачат цените на нафтата.
