Во огромното пространство на вселената, на околу 1.800 светлосни години од Сончевиот систем, настан што астрономите ретко имаат можност да го набљудуваат неодамна се случи.
Две колосални планети во далечен ѕвезден систем се судриле, што резултирало со распаѓање и создавање сјаен остаток во облик на крофна со дупка во неа. Ова е прво директно научно набљудување на планетарен судир и непосредните последици од тој судир.
Како започна сето тоа ?
Во 2021 година, астрономите забележаа невиден настан кој вклучува ѕвезда слична на Сонцето наречена ASASSN-21qj. Таа ѕвезда доживеа неверојатно затемнување, поради што нејзината осветленост падна за неверојатни 95 проценти. Поблискиот поглед, сепак, откри изненадувачки пресврт – три години пред затемнувањето, ѕвездата претрпе значително зголемување на светлината.
Метју Кенворти, научник од Универзитетот во Лајден во Холандија и неговиот тим навлегоа во мистеријата на чудното однесување на ѕвездата ASASSN-21qj. Нивното истражување, објавено во списанието Nature, доведе до зачудувачки заклучок – колосален судир меѓу две масивни ледени егзопланети. Тој судир резултираше со хипнотизирачки спектакл, создавајќи прстенест диск од блескава прашина и гас што сега ја крие ѕвездата од погледот.
Поминавме низ цела низа можни идеи. Оној што се чини дека одговара на сите податоци што ги имаме е судир меѓу два ледени џинови. Ова е прв пат да го видиме тоа, објаснува Кенворти.
Резултат од судирот
Двете планети кои се судрија беа навистина масивни и слични по големина на Нептун. Тие ја обиколија својата матична ѕвезда на растојание слично на орбитата на Јупитер околу нашето Сонце, а судирот ги претвори во стопени остатоци, формирајќи масивна топка од пареа околу седум пати поголема од нашето Сонце.
Од блиску, тоа мора да беше впечатлива глетка, со цврстите јадра на планетите кои исфрлаат камења и остатоци во вселената. Во центарот на тој вител имаше блескав остаток, кој постепено се формираше во прстен околу ѕвездата. Овој прстен може да се пофали со висока температура од приближно 700 степени Целзиусови, што сугерира дека планетите биле богати со водена пареа, слично на ледените планети како Нептун и Уран. Овие остатоци на крајот би можеле да се кондензираат во нова планета, веројатно со повеќе сателити околу неа, во следните неколку илјади години.
Сепак, околностите не се толку јасни
Точните околности кои доведоа до овој монументален судир на планети засега остануваат непознати. Една од можностите е дека орбитите на планетите биле нарушени од минлива ѕвезда или некое друго небесно тело, што довело до нивна катастрофална средба. Нивниот судир ослободи огромен излив на енергија, што е еквивалентно на мала ѕвезда која гори две години.
Иако мистеријата околу космичкиот судир останува, Кенворти и неговите колеги предвидуваат дека понатамошните набљудувања, веројатно со напредниот вселенски телескоп Џејмс Веб, би можеле да ги обезбедат дефинитивните докази потребни за да се потврди хипотезата за планетарен судир.
Моето предвидување е дека за пет до 10 години ќе почнеме да гледаме дополнителна светлина од системот што се рефлектира од облакот од прашина. Во спротивно, тоа значи дека нешто друго се случува, заклучува Кенворти.
