28 март, 2024
ПочетнаЕКОНОМИЈАШокот од војната ја става светската економија на крстопат

Шокот од војната ја става светската економија на крстопат

Една година војна во Украина му нанесе тежок удар на глобалниот просперитет. Со текот на времето, неговото влијание врз економијата се чувствува сè подлабоко отколку пред руските тенкови да влезат во Украина.

Непосредно по воените дејствија, војната додаде нова неизвесност на економската траума од пандемијата, која веќе доведе до рекорден пораст на државниот долг, кризи на трошоците за живот предизвикани од инфлација и недостиг на работна сила во клучните сектори.

Економските санкции против Москва ги зголемија пречките за светската трговија од ерата на брза глобализација. Користењето на рускиот извоз на гас и нафта како алатка за потпора го зајакна случајот за енергетска транзиција која веќе стана итна поради климатските промени.

„Шокот од војната против побарувачката и цените каскадираше низ глобалната економија и, во врска со Ковид-19 и други политички одлуки, создаде спротивставени ветрови за раст“, ​​рече Роберт Кан, директор за глобална макроекономија во консултантската компанија „Eurasia Group“.

Според него, овие процеси сѐ уште не се завршени.

Војната ја уништи економијата на Украина, ја намали за една третина, а санкциите ја лишуваат Русија од клучните приходи од енергетиката и другиот извоз.

Сепак, влијанието на војната врз остатокот од светот е потешко да се измери.

Европа, барем досега, го избегнуваше рационализирањето на енергијата и бранот банкротства благодарение на напорите за складирање на гас и ограничување на потрошувачката. На второто му помогна и невообичаено благата зима.

Глобалните цени на храната и енергијата веќе беа високи бидејќи светот излезе од пандемиските заклучувања во 2020-та и 2021-ва година. Тие продолжија да растат од избувнувањето на војната, но некои веќе паднаа под нивните нивоа во споредба со една година порано.

„Цените на енергијата се зголемија повеќе во 2021-ва година отколку во 2022-ра година, што укажува на тоа дека војната и санкциите не беа најважните двигатели на растот на цените“, велат аналитичарите Золт Дарваш и Катарина Мартенс во студијата на европската тинк-тенк „Бругел“.

Некои аналитичари би можеле да заклучат дека тоа значи дека глобалната економија го смирила конфликтот. Оптимизмот преовладуваше на овогодинешниот Светски економски форум во Давос, бидејќи финансиските пазари се обложија дека напредните економии би можеле да избегнат целосна рецесија.

Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) сега проценува дека глобалната економија пораснала за 3,4 отсто минатата година, само еден процентен поен помалку од прогнозата пред почетокот на војната и пред централните банки во светот да ја таргетираат инфлацијата со големи проценти за зголемување на каматните стапки.

Останува да се види дали глобалниот раст може да ја достигне прогнозата на Фондот за 2023-та година од 2,9%. Таа неодамна зголемена проценка е далеку над полошата прогноза за консензус од 2,1 отсто на приватните економисти анкетирани од „Reuters“ минатиот месец.

Има и други непознати со високи влогови. Бидејќи војната не ѝ се гледа крајот, главната закана останува ескалацијата, вклучително и руската употреба на нуклеарно оружје на бојното поле. Ова драматично ќе ги влоши изгледите и за глобалната економија и за поширокиот мир.

Влијанието на војната врз изворите на енергија кои ја движат глобалната економија се појави во 2022-ра година, при што раниот притисок врз фосилните горива, како што е јагленот, беше проследен со зголемен притисок за инвестирање во обновливи извори, кои се сметаат за помалку ранливи на идните геополитички шокови.

Меѓународната агенција за енергетика очекува падот на рускиот извоз на нафта наскоро да придонесе за висорамнината на глобалната побарувачка за фосилни горива, нудејќи потенцијал за побрза транзиција кон зелена енергија.

Сепак, ова бара сериозни инвестиции, 1,4 трилиони долари само за 2022-ра година. За економијата, ризикот е дека цените на енергијата, а со тоа и инфлацијата, нагло ќе пораснат, а дефицитите нема да бидат соодветно задоволени.

Конфликтот ќе продолжи да влијае и на светската трговија. Финансиската криза од 2007/2008 година и изборните победи на протекционистичките политичари го запреа забрзувањето на глобализацијата во која Русија и Кина сериозно влегоа во глобалниот трговски систем.

Сега се поставува прашањето дали западните санкции против Русија, кои практично ја блокираат 11-та по големина светска економија, ќе бидат зајакнати бидејќи земјите ги ограничуваат трговските партнери само на оние што ги гледаат како сојузници.

Светската трговска организација и другите организации гледаат ризик од поделба на трговијата на непријателски трговски блокови, сценарио кое ММФ го моделира како намалување до 7 отсто од глобалното производство. Една од можните причини за ова би можело да биде преместувањето на широк опсег секундарни санкции насочени не само кон Русија, туку и кон компаниите и инвеститорите кои работат со земјата.

Од Eurasia посочуваат дека таквиот потег, кој може да добие политичка привлечност доколку конфликтот ескалира, ќе ја втурне Русија во економска изолација споредлива со онаа што ја доживува Иран, долго време санкционирана од Западот поради неговата нуклеарна програма. Компанијата истакнува дека тоа досега не се случило бидејќи Русија е многу поважна економија за светот и загриженоста за глобалните последици од сеопфатните санкции е голема.

НАЈНОВИ ВЕСТИ

ХОРОСКОП