Речиси една година од почетокот на руско-украинската војна, стотици илјади луѓе загинаа, а речиси 17,6 милиони останаа во состојба на итна потреба од хуманитарна помош.
И додека украинската влада остана непоколеблива во борбата против Русија, Киев се соочува и со друг непријател кој со години ја еродира земјата – корупцијата.
Во текот на изминатите неколку недели, украинските власти упаднаа во домот на поранешниот министер за внатрешни работи и отпуштија неколку високи владини функционери обвинети за поткуп.
Олексиј Резников, министерот за одбрана, исто така, ќе биде разрешен откако новинари и активисти открија дека Министерството за одбрана купува храна за војниците по надуени цени.
И додека Соединетите Американски Држави, Европската Унија и НАТО ветија дека ќе продолжат да и помагаат на Украина, некои политичари и воени функционери на Запад укажаа на корупцијата во земјата и се прашуваа дали Украина добро се снајде со помошта што ја доби.
Страв дека Западот ќе ги напушти
Украинскиот претседател Володимир Зеленски – свесен и за критиките од Западот и за важноста на одржувањето на протокот на помош – се осврна на корупцијата за време на говорот во јануари.
„Сакам ова да биде јасно: нема да има враќање на она што се случи во минатото“, рече Зеленски.
„Дефинитивно постои поврзаност помеѓу антикорупциските потези и желбата на Зеленски да го продолжи протокот на западната воена помош“, изјави за Ал Џезира Володимир Дубовиќ, професор по меѓународни односи на Националниот универзитет Мечников во Одеса. „Зеленски сфати дека треба да се справи со ова прашање брзо и одлучно, без одлагање. Тој разбира дека има луѓе во САД и на Запад кои Украина ја нарекуваат премногу корумпирана“.
„Најлошиот страв на Украина е дека САД и Западот ќе ги напуштат и дека протокот на оружје ќе престане“, додаде Дубовиќ.
Во 2022 година, САД и дадоа на Украина вкупно 48 милијарди долари воена, финансиска и хуманитарна помош. Екстремно десничарските републиканци во САД се повеќе го доведуваат во прашање испраќањето помош во земјата.
Во јануари, републиканската претставничка Марџори Тејлор Грин на Твитер ја нарече Украина „една од најкорумпираните земји во светот“ и се запраша дали се крадат „американските долари заработени тешко“. Претходно, во ноември, таа претстави резолуција во американскиот Конгрес со која се повикува на ревизија на целата помош испратена до Украина.
„Неблагодарната кралица на социјалната помош“
Доналд Трамп Јуниор, најстариот син на поранешниот американски претседател Доналд Трамп, во декември 2022 година на Твитер напиша: „Зеленски е, всушност, неблагодарната кралица на меѓународната социјална помош“.
Јасно е дека владата на Зеленски внимателно ја следеше американската политика.
„Постои загриженост дека крилото на Трамп во Републиканската партија ќе ја преземе власта и потоа ќе ја повлече поддршката за Украина“, рече Дубовиќ.
Џордан Ганс-Морс, професор по политички науки на Универзитетот Нортвестерн во Еванстон, Илиноис, се согласува.
„Украинците се многу добро упатени во политиката и културата на земјите донатори. „Тие дефинитивно ја добиваат пораката дека може да има пресврт во американската политика што може да ја загрози поддршката што ја добиваат“, рече Ганс-Морс.
Во меѓувреме, „од другата страна на барата“, Европската унија остана цврста во својата посветеност да ја поддржи Украина, при што 27-члениот блок вети речиси 67 милијарди евра за Украина и нејзините цивили од почетокот на војната.
Витолд Вашчиковски, полски политичар и претседател на Парламентарниот комитет за пристапување на ЕУ и Украина во Европскиот парламент, за Ал Џезира изјави дека во моментов „таквите прашања имаат второстепено значење и дека најважно за Украина е да победи во војната со Русија. “
„Овде, во Европа, наша должност и обврска е да и помогнеме на Украина да победи во војната. Подеднакво е важно да и помогнеме на Украина да ја преживее зимата без струја, греење или вода“, рече тој.
Европскиот процес нема да се забрза
Сепак, борбата против корупцијата е исто така клучна за Украина да стане членка на Европската унија.
Во јуни 2022 година, Унијата ѝ додели на Украина статус на „земја кандидат“, официјален чекор што ќе му овозможи на Киев да стане членка на ЕУ. Сепак, пред членството, земјите-кандидати мора да преземат неколку политички и економски реформи, како и реформи во владеењето на правото со цел да се усогласат со стандардите на Унијата.
Лукас Андриукаитис, нерезидентен соработник во Лабораторијата за дигитални форензички истражувања на Атлантскиот совет, за Ал Џезира изјави дека актуелното сузбивање на корупцијата во Киев е на врвот на агендата кога станува збор за дискусија за идното членство на Украина во Унијата и дека ова најверојатно ќе испрати политички пораки пред Самитот ЕУ-Украина што се одржа во Киев на почетокот на февруари.
„Додека преговорите со ЕУ се забрзуваат, заедно со финансиската поддршка од Западот, Украина мора да покаже дека корупцијата нема да се толерира, дури и ако осомничените лица се високи функционери во Украина“, рече Андриукаитис.
По Самитот ЕУ-Украина во Киев, претседателот на Советот на ЕУ Шарл Мишел и претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен објавија заедничка изјава во која ги признаваат „значителните напори“ што Украина ги направи за да ги исполни своите цели за членство во ЕУ, но тие не сигнализираа дека пристапот процесот би бил забрзан.
Напредокот во последните осум години
Покрај тоа, иако антикорупциската кампања на Украина го привлече вниманието на светската јавност, неодамнешните отпуштања на корумпирани функционери го покажаа напредокот на антикорупциското движење кое се создава со години.
Според најновиот индекс на перцепција на корупцијата на Транспаренси Интернешнл, Украина во 2022 година беше рангирана на 116 место од 180 земји. Во извештајот се наведува дека Украина постигнала значителен напредок во борбата против корупцијата во последните осум години.
Во 2014 година, по смртта на стотици демонстранти против корупцијата, украинскиот парламент го собори прорускиот украински претседател Виктор Јанукович во настаните кои станаа познати како Револуција Мајдан или Револуција на достоинството.
По револуцијата, во обид да одговори на барањата на граѓаните желни Украина да стане членка на ЕУ, владата формираше Национално биро за борба против корупцијата, Високиот антикорупциски суд и други слични агенции за гонење на корумпирани функционери, според на Оксана Нестеренко, адвокатка и извршен директор на Антикорупцискиот истражувачки и едукативен центар на Националниот универзитет во Киев-Академија Мохила.
„Украина постигна значителен напредок во реформите во борбата против корупцијата. Сепак, граѓанското општество се смета за клучен актер во овој процес“, изјави Нестеренко за Ал Џезира.
Популарноста на Зеленски се зголеми на 84 проценти
„Потоа започна војната во 2022 година и донесовме одлука да се воздржиме од нашиот притисок додека не се подобри ситуацијата. Во исто време, владата исто така сфати дека Русија ја користи корупцијата во Украина за да ја прикаже на Запад како пропадната држава. Така се зголеми политичката волја за борба против корупцијата. Националната стратегија за борба против корупцијата започна во 2022 година и како антикорупциски експерти се вративме на предвоената задача за борба против корупцијата“, додаде Нестеренко.
Иако борбата против корупцијата беше една од стратегиите на Зеленски за изборната кампања за време на претседателската кампања во 2019 година, тој на почетокот имаше минимален успех, а неговите гласачи забележаа. Пред војната, според Киевскиот меѓународен институт за социологија, неговиот рејтинг беше 27 проценти. Од почетокот на војната, популарноста на Зеленски се зголеми и сега изнесува речиси 84 проценти.
Денес, украинската влада изгледа како „сериозно одговорна влада, која го прави она што би се надевале дека секоја влада ќе го направи“, рече Ганс-Морс.
„Тој [Зеленски] сега има повеќе овластувања во борбата против корупцијата од кога било досега“, додаде тој.
Како што борбата на Украина против корупцијата се интензивираше, нејзината борба со Русија продолжи да се разгорува.
Путин стравува од антикорупциски притисок во Украина
Андриукаитис истакна како про-Кремљ корисници на социјалните медиуми, ботови и тролови ја преземале војната на интернет по неодамнешната антикорупциска акција во Украина, објавувајќи видеа од апсењата на корумпирани украински функционери за да ја дискредитираат Украина.
„Идејата е да се сее недоверба во западните општества во однос на поддршката за Украина, да се обиде да ја разниша непоколебливата поддршка на западните влади со пристап „одоздола нагоре“, рече Андриукаитис.
Дубовик верува дека рускиот претседател Владимир Путин се плаши од антикорупцискиот притисок во Украина и го гледа тоа како потенцијално поткопување на неговата моќ дома.
„Русите ќе се запрашаат: „Ако Украина може да го направи тоа, зошто да не можеме ние?“, истакна тој. „Ако Украина успее да ја зајакне својата демократија и да се оддалечи од Русија, тоа би било голема закана за Путин.
Извор: АЛ ЏЕЗИРА
