Девет месеци откако Владимир Путин ја започна инвазијата на Украина, западната алијанса е под притисок. Европските претставници се бесни на администрацијата на Џо Бајден и сега ги обвинуваат американците дека заработиле богатство од војната, додека земјите од ЕУ ги трпат последиците.
-Факт е, ако се гледа трезвено, земјата која најмногу профитира од оваа војна е Америка затоа што продава повеќе гас и по повисоки цени и затоа што продава повеќе оружје, изјави висок функционер за Политико.
Експлозивните коментари – кои јавно и приватно ги повторија официјални лица, дипломати и министри од целиот блок – го следат зголемениот гнев во Европа поради американските субвенции кои се закануваат да ја уништат европската индустрија. Кремљ најверојатно ќе ја поздрави затруената атмосфера меѓу западните сојузници.
-Навистина сме во историски момент. Америка треба да сфати дека јавното мислење се менува во многу земји од ЕУ – рече висок функционер на ЕУ, тврдејќи дека двојниот удар на трговските пореметувања поради американските субвенции и високите цени на енергијата ризикува да ја сврти јавноста против помошта за Украина и трансатлантската алијанса.
Европа го губи трпението
Главниот дипломат на ЕУ, Џозеф Борел, го повика Вашингтон да одговори на европската загриженост.
– Американците – нашите пријатели – носат одлуки кои имаат економско влијание врз нас, рече тој во интервју за „Политико“.
Тензиите се зголемија во последните недели поради зелените субвенции и даноци на Бајден за кои Брисел вели дека неправедно ја оддалечуваат трговијата од ЕУ и се закануваат да ја уништат европската индустрија. И покрај формалните приговори на Европа, Вашингтон досега не покажа знаци на повлекување.
Во исто време, последиците од инвазијата на Путин на Украина ги туркаат европските економии во рецесија, со зголемена инфлација и притисок врз снабдувањето со енергија пред зимата.
Додека се обидуваат да ја намалат зависноста од руските енергетски испораки, земјите од ЕУ се свртуваат кон гасот од Америка – но цената што ја плаќаат европејците е речиси четири пати поголема од цената во Америка. Исто така, веројатно ќе има зголемување на нарачките за воена опрема и оружје произведено во САД, бидејќи европските воени резерви се исцрпени по пратката на пакети во Украина.
Сето ова е премногу за првите луѓе во Брисел и главните градови на ЕУ. Францускиот претседател Емануел Макрон рече дека високите цени на гасот во САД не се „пријателски“ и германскиот министер за економија го повика Вашингтон да покаже поголема „солидарност“.
Министрите и дипломатите со седиште на други места во блокот изразија фрустрација од начинот на кој владата на Бајден едноставно го игнорира влијанието на нејзината домашна економска политика врз европските сојузници.
Американците неинформирани
Кога лидерите на ЕУ се соочија со Бајден поради високите цени на бензинот на состанокот на Г-20 на Бали минатата недела, американскиот претседател изгледаше едноставно несвесен за ова прашање, според високиот функционер цитиран погоре. Други претставници и дипломати на ЕУ се согласија дека американското непознавање на последиците што ги трпи Европа е голем проблем.
– Европејците се забележително фрустрирани поради недостигот на претходни информации и консултации, изјави Дејвид Клајман од Истражувачкиот центар Бригел.
Официјални лица од двете страни на Атлантикот ги препознаваат ризиците што ќе ги има сè потоксичната атмосфера за западната алијанса. Токму тоа го сака Путин, се согласија дипломатите на ЕУ и САД.
Ескалирачкиот спор околу Законот на Бајден за намалување на инфлацијата (ИРА) – огромен пакет за даноци, клима и здравствена заштита – уште еднаш ги стави стравувањата од трансатлантска трговска војна високо на политичката агенда. Министрите за трговија на ЕУ треба да разговараат за нивниот одговор во петок, додека властите во Брисел подготвуваат планови за итни субвенции за време на војната за да ја спасат европската индустрија од колапс.
-Законот за намалување на инфлацијата е многу загрижувачки. Потенцијалното влијание врз европската економија е многу големо, изјави холандската министерка за трговија Лисје Шрајнемахер.
Политика на сметка на сојузниците
-САД следат домашна агенда, која, за жал, е протекционистичка и ги дискриминира сојузниците на САД, рече Тонино Пицула, водечки човек за трансатлантски односи во Европскиот парламент.
Американски функционер нагласи дека цената за европските купувачи на гас зависи од одлуките на приватниот пазар и не е резултат на каква било политика или акција на американската влада.
-Американските компании беа транспарентни и доверливи добавувачи на природен гас за Европа – рече функционерот, нагласувајќи дека извозните капацитети се ограничени и поради несреќата во јуни што принуди затворање на клучната фабрика.
Во повеќето случаи, додаде функционерот, разликата помеѓу извозните и увозните цени не оди кај американските извозници на ЛНГ, туку кај компаниите кои го препродаваат гасот во рамките на ЕУ. Ова не е нов аргумент од американска страна, но се чини дека не е убедлив за Европејците.
Поевтината енергија брзо стана огромна конкурентна предност и за американските компании. Компаниите планираат нови инвестиции во Америка или дури и преместување на постоечките бизниси од Европа во американски фабрики. Само оваа недела, хемиската мултинационална Solvay објави дека ја избира Америка наместо Европа за нови инвестиции, само последна во низата слични најави на индустриски гиганти.
Сојузници или не?
И покрај енергетските несогласувања, Европа влезе во режим на паника само кога Вашингтон го објави својот Закон за намалување на инфлацијата (IRA) со 369 милијарди долари индустриски субвенции за поддршка на зелената индустрија.
-Законот за намалување на инфлацијата промени се. Дали Вашингтон сè уште е наш сојузник или не? – изјави еден дипломат од ЕУ.
За Бајден, законот е историско климатско достигнување, но ЕУ на тоа гледа поинаку. Претставник на француското Министерство за надворешни работи изјави дека дијагнозата е јасна – се работи за „дискриминаторски субвенции кои ќе ја нарушат конкуренцијата“.
Францускиот министер за економија Бруно Ле Мер оваа недела дури ги обвини САД дека го следат кинескиот пат на економски изолационизам, повикувајќи го Брисел да го повтори таквиот пристап: „Европа не смее да остане последна од Мохиканите“.
ЕУ ги подготвува своите одговори за да спречи европската индустрија да биде збришана од американските ривали. Зад сцената расте иритацијата поради парите што се слеваат во американскиот одбранбен сектор.
Според висок функционер во една европска престолнина, надополнувањето на залихите на софистицирано оружје може да потрае „години“ поради проблеми со синџирот на снабдување и производство. Ова ги поттикна стравувањата дека американската одбранбена индустрија ќе профитира уште повеќе од војната во Украина.
