Кристин Лагард глуми задоцнето, но глуми – и тоа за прв пат енергично. Зголемувањето на каматната стапка од 0,75 процентни поени е најголемото во историјата на Европската централна банка (ЕЦБ). Ова беше неопходен, но никако доволен чекор, прво за задржување на инфлацијата на долг рок и второ за враќање на изгубената доверба.
На крајот на краиштата, тоа е чекор кон ограничување на штетата – ни повеќе, ни помалку. Ограничување на штетата бидејќи ЕЦБ предолго ја потценуваше динамиката на инфлацијата.
И затоа што таа се обидуваше да го заспива светот надвор од централната банка со нејзината мантра дека ова е „привремен“ феномен, до точка што се граничи со негирање на реалноста. Лагард отворено ги призна овие грешки. И таа заслужува почит за тоа.
Гувернерот мораше да одлучи на овој чекор сега, иако економската ситуација тешко може да биде полоша: за Германија, најголемата европска економија, IfW предвидува минус од 0,7% во 2022-ра година.
Преземањето на толку високо зголемување е исто така стратешки паметен потег. На овој начин Лагард може да си дозволи да паузира наесен, кога студената сезона и претстојниот енергетски шок дополнително ќе ја зголемат неизвесноста. ЕЦБ ова го нарекува „Предно полнење“.
Друг важен аспект: со чекорот се намалува и разликата во каматната стапка во однос на САД, што треба да го поддржи еврото, кое неодамна падна под паритет со доларот. Упорно слабото евро не само што ги подгрева сомнежите дека единствената валута – намерно или ненамерно – полека туку сигурно се движи во насока на „мека“ валута. Пред се, апрецијацијата на доларот го зголемува ефектот на увезената инфлација.
И покрај овие позитивни ефекти, позицијата на ЕЦБ останува неизвесна. Бидејќи во исто време, регулаторот мора да води решителна борба против инфлацијата, да спречи рецесија и да ја одржува монетарната унија – тоа воопшто не се тривијални задачи.
А за тоа што централната банка се наоѓа во оваа тешка ситуација, има само самата вина. Предолго, институцијата која има, или барем треба да има, најголеми научни резултати ги минимизираше опасностите од инфлација. Дури и како што мнозинството економисти долго време се сомневаа или дури предвидуваа дека светската економија доживува цезура по повеќе од 20 години инфлаторна апстиненција.
Барем кога станува збор за конфликтот на цели помеѓу борбата против инфлацијата и спасувањето на еврото, Лагард презеде мерки на претпазливост. За да се спречи потребната борба против инфлацијата да ги доведе долгорочните каматни стапки на пазарот на капитал до неодржливи нивоа за презадолжените земји како Италија, централната банка го создаде TPI.
Тој е кратенка за Инструмент за заштита на пренос и и дава право на ЕЦБ да купи неограничен износ на државни обврзници – без засегнатите земји да мора да исполнат какви било услови за финансиска помош, за разлика од инструментот ОМТ, кој постои веќе некое време.
Лагард неодамна нагласи дека Советот има намера да го користи овој инструмент со целосен суверенитет. Со други зборови: таа очигледно не се ни обврзана со меките критериуми за употреба на TPI што самата ЕЦБ ги формулира. И наскоро може да има потреба доколку за две недели Италијанците всушност ја изберат за премиер кандидатката на еднакво антиевропската и десничарската националистичка партија Џорџија Мелони.
