Војната во Украина и економските санкции што следеа ќе предизвикаат многу поголеми пореметувања во европската економија и пазар отколку претходните кризи како што е пандемијата на коронавирусот, велат економистите.
Во светлo на рускиот напад врз Украина, европските претставници ги засилија плановите за намалување на прекумерната зависност од руските енергенси. Европскиот парламент во четвртокот повика на итно и целосно ембарго на руската нафта, јаглен, нуклеарно гориво и гас.
Сепак, овој агресивен пресврт има цена за европската економија – ќе ја турне веќе високата инфлација на рекордни нивоа и ќе се закани да го поткопа закрепнувањето на производството што започна минатата година кога економиите повторно се обидоа да се опорават од пандемијата на Ковид-19, пишува CNBC.
Шефот за глобално макро истражување во ИНГ банка, Карстен Брзески, посочува дека поради војната Европа е особено изложена на ризик од губење на конкурентноста на меѓународниот пазар.
„За Стариот континент, војната е многу поголем предизвик отколку што била пандемијата. Не зборувам само за безбедносната и одбранбената политика, туку пред се за целата економија“, рече Брзески.
Тој вели дека еврозоната сега се соочува со лоша страна на нејзиниот основен економски модел, како извозно ориентирана економија со голем индустриски столб и голема зависност од увоз на енергенси.
Откако ги уживаше придобивките од глобализацијата и меѓународната поделба на трудот во последните децении, еврозоната сега мора да ја засили својата зелена транзиција и напорите за енергетска автономија, истовремено зголемувајќи ги трошоците за одбрана, дигитализација и образование. Брзески смета дека ова е предизвик кој „може и мора да успее“.
„Ако и кога ќе успее, Европа треба да биде добро позиционирана. Но, притисокот врз финансиите и приходите на домаќинствата ќе остане огромен додека тоа не се случи. „Профитот на компаниите, во меѓувреме, ќе остане висок“, рече тој.
Тој додава дека во исто време Европа се соочува со хуманитарна криза и важна економска транзиција.
„Војната се одвива во „житницата“ на Европа, клучна област за производство на жита и пченка. Цените на храната ќе пораснат на невидени нивоа. Зголемената инфлација во развиените економии може да стане прашање на „живот и смрт“ за економиите во развој, рече Брзеси.
Според него, финансиските пазари се „излажани“ со обидите за зајакнување на европските акции, бидејќи, како што вели, „во моментов нема враќање на каква било нормалност“.
Други економисти веруваат дека овие тектонски шокови на европската и глобалната економија ќе извршат дополнителен притисок врз централните банки и владите измеѓу чекани и наковални, жонглирање помеѓу инфлацијата и фискалната одржливост.
Француската банка BNP Paribas во својата најнова анализа оценува дека забрзувањето на постигнувањето на целите за декарбонизација, растот на државните трошоци и долгот, зголемувањето на воздржаноста на глобализацијата и зголемувањето на инфлаторните притисоци ќе бидат постојан проблем.
„Ова е попредизвикувачко опкружување за централните банки да спроведуваат монетарна политика и да ја задржат инфлацијата во целниот опсег, и не само што ја намалува нивната способност да се посветат на одредена политика, туку и прават веројатните грешки во политиката“, рече Спирос Андреопулос, виш економист во БНП Парибас.
Тој, исто така, забележува дека зголемувањето на каматните стапки за ограничување на инфлацијата ќе го отежне животот на фискалните власти.
„Иако ова не е актуелен проблем, не само затоа што владите го продолжија просечниот рок на доспевање на нивниот долг од години со ниски каматни стапки, опкружувањето со повисоки каматни стапки може да ја промени и фискалната сметка. Затоа, на крајот, проблемот со одржливоста на долгот би можел повторно да излезе на површина“, рече Андреопулос.
Ниската инфлација во поновата историја на еврозоната значи дека Европската централна банка никогаш не била принудена да избира помеѓу фискалната одржливост и следењето на нејзините цели за инфлација, бидејќи ниската инфлација бара прилагодлива монетарна политика која помогнала на фискалната одржливост.
„Политички, ЕЦБ беше во позиција убедливо да ги отфрли, според наше мислење, наводите дека им помогнала на владите со истакнување на ниската инфлација. „Овој пат, ЕЦБ мора да ја заостри својата политика за ограничување на инфлацијата во светло на натамошните зголемувања на јавниот долг, наследството од пандемијата и континуираниот притисок врз државната благајна“, заклучи Андреопулос.
