Милитантната исламистичка организација на Талибанците ја окупираа целата територија на Авганистан во текот на викендот, а прашањата што ќе се случи со економијата на оваа земја сигурно не се на прво место, но тие неизбежно ќе бидат поставени.
Економијата на Авганистан е „обликувана од кревкоста и зависноста од помошта“, а економските перспективи за тоа сега изгледаат уште понеизвесни. Ова е загрижувачка анализа направена од Светска банка неколку месеци пред преземањето на талибанците.
Авганистан има значителни минерални суровини, но политичката ситуација ја попречува нивната експлоатација, пишува Би -Би -Си.
Зависноста од помошта е јасна – во 2019 година, податоците на Светска банка покажуваат дека помошта за развој е еквивалентна на 22 проценти од бруто националниот доход.
Тоа е голема бројка, но тоа е далеку од 49 проценти што беше 10 години порано. Сега овие текови на помош се под облак од длабока неизвесност.
Германскиот министер за надворешни работи, Хајко Мас, минатата недела рече дека земјата „нема да даде цент доколку Талибанците ја преземат земјата и воведат шеријатски закон“. Останатите донатори сигурно внимателно ќе ги следат случувањата.
Тешкотии со корупција
Кршливоста на која се повикува Светска банка не се однесува само на безбедноста, туку и на сериозни проблеми со корупцијата, а проблемот се и многу слабите инвестиции.
Според Обединетите нации, во последните две години немало најави за нови „гринфилд“ инвестиции, во кои е вклучена странска компанија која ја започнала работата од нула. Од 2014 година, има вкупно четири.
Светската банка го опишува приватниот сектор во Авганистан како неразвиен.
Вработувањето е концентрирано во земјоделството со ниска продуктивност: 60 проценти од домаќинствата остваруваат некаков приход од земјоделството.
Земјата има проблеми и со нелегални активности во рударството, производство на опиум и слични активности, како што е шверцот. Трговијата со дрога беше важен извор на приход за Талибанците.
Минерално богатство
Генерално, авганистанската економија расте од 2001 година. Просечниот годишен раст е повеќе од 9 проценти во 10 години од 2003 година, по што забави и падна на просечна стапка од 2,5 проценти помеѓу 2015 и 2020 година.
Постојат неколку видови минерали достапни во значителни количини, вклучувајќи бакар, кобалт, јаглен и железна руда. Има и нафта и гас и скапоцени камења.
Еден со особено впечатлив потенцијал е литиумот, метал што се користи во батериите за мобилни уреди и електрични автомобили.
Што се однесува до минералното богатство, имаше навестувања дека Кина сака да се вклучи, но клучно прашање за сите потенцијални инвеститори – од Кина или од кое било друго место – ќе биде дали Талибанците ќе бидат поспособни од претходната авганистанска влада да создадат соодветна средина.
Друг фактор што најверојатно ќе влијае на економијата е вработувањето на жените, пренесува Би -Би -Си.
Исто така, постои голема неизвесност за финансиската стабилност во блиска иднина. Многу луѓе се обидуваат да ги повлечат своите пари од банките.
Авганистанскиот исламски печат со седиште во Пакистан објави дека портпаролот на Талибанците им гарантирал на сопствениците на банки, менувачи на пари, трговци и сопственици на продавници дека нивните животи и имот ќе бидат заштитени.
Но, клиентите исто така треба да чувствуваат дека нивните пари се безбедни, а тоа нема да се случи брзо.
