Стравувајќи дека новите варијанти на коронавирусот можат да ја намалат ефикасноста на вакцината, светот е во трка да вакцинира што повеќе луѓе пред да биде преплавен од нов бран на болеста што веќе уби три милиони луѓе ширум светот.
Деведесетгодишната британка Маргарет Кинан е првата личност во светот што ја прими вакцината против ковид на 8 декември. Тоа беше зрак светлина за човештвото на крајот од уништувачката пандемиска година.
Шест месеци подоцна, светот стигна до аплицирани милијарда дози. Кампања за вакцинација без двоумење, и покрај ретките несакани ефекти, логистичките проблеми и срамната нееднаквост меѓу богатите и сиромашните, е единствениот глобален излез од ова зло.
Стравувајќи дека новите варијанти на коронавирусот можат да ја намалат ефикасноста на вакцината, светот е во трка да вакцинира што повеќе луѓе пред да биде преплавен од нов бран на болеста што веќе уби три милиони луѓе ширум светот.
„Пред една година се чувствував како млад човек, а сега сум стар“, рече Ласло Червак, 75-годишен Унгарец, веднаш по приемот на првата доза на вакцината.
„Страшно ми недостасува фактот дека не можам да одам на базен, во теретана или да патувам. Дојдов да си го вратам стариот живот“, рече Червак, опишувајќи го чувството што го споделува со милијарди луѓе ширум планетата. Во најмрачните денови на пандемијата, идејата за брзо креирање, производство и одобрување на ефективна вакцина се чинеше нереална.
Но, светските научници, со помош на милијарди народни пари, работеа дење и ноќе на создавање на неколку квалитетни вакцини. Меѓу нив, за прв пат, е онаа што користи mRNA технологија која продира во клетките и ги претвора во фабрики за антитела.
„Под нормални околности, потребни се пет до десет години за да се создаде нова вакцина“, рече во февруари претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен. „Ние го сторивме тоа за десет месеци. Тоа е огромен научен успех“.
Вакцинодром
Откако клиничките испитувања покажаа ефикасност од 95 проценти, вниманието беше насочено кон логистичкиот кошмар на производство, складирање, испорака и администрација на вакцини. Во теорија, секој во светот го сака тоа.
Кампањата е слаба во многу земји, но соочени со прашањето на животот и смртта, некои најдоа креативни решенија претворајќи катедрали, стадиони и тематски паркови во центри за вакцинација. Франција го претвори велодромот во патека за вакцинирање, а во Венеција се вакцинираа на вапорети.
За да се надмине скептицизмот во јавноста, светските лидери како американскиот претседател Џо Бајден, британската кралица Елизабета и папата Франциск ги засукаа ракавите и ја примија вакцината, но не секогаш пред камера.
Бајден ја прими вакцината пред камера во живо и му рече на светот „Нема причина да се грижите“.
Во земјите кои најбрзо ги вакцинираа своите граѓани, се покажа дека брзината вреди. Во Израел, каде половина од населението беше вакцинирано со две дози, бројот на случаи на инфекција се намали од 650 на 100.000 жители во јануари на само 13 денес. Смртноста е десет пати помала.
Британците отворија градини за пиво, Израел го укина задолжителното носење маски на отворено, а Американците можат да се вратат во театрите.
Шокантна нееднаквост
Но, далеку од тоа дека се одвиваше се без проблеми. Контроверзноста околу вакцината предизвика грди политички расправии. Кина и Русија се обвинети за ширење на влијанието на вакцината, а Велика Британија и ЕУ се вмешаа во непристоен конфликт по Брегзит околу нивната дистрибуција.
Независниот аналитички thnik-tank, The Soufan Centar, ја спореди трката со вакцини со поранешна трка со вооружување. И додека Светската здравствена организација вели дека никој не е безбеден се додека сите не бидат безбедни, гневот расте поради огромниот јаз во вакцинацијата меѓу богатите и сиромашните земји, што лидерот на СЗО, Тедрос Гебрејзус, го нарекува „шокантен“.
Во богатите земји, каде што живее само 16 проценти од светската популација, досега се искористени приближно половина од произведените дози. Во исто време, 29-те најсиромашни земји во светот добија само 0,1 процент од дозите.
Во последно време, кориците беа полни со информации за многу ретки, но повремено и фатални несакани ефекти на вакцината. Ова е особено се однесуваше за вакцината AstraZeneca и формирањето на тромбови.
И покрај фактот дека експертите истакнуваат дека придобивките се многу поголеми од ризиците, негативниот публицитет разниша многумина. За тоа придонесува и поплавата на лажни информации против вакцините на социјалните мрежи.
Затоа, некои се двоумат дали да одлучат за мито. Компанијата Bolthouse Farms со седиште во Калифорнија, им плаќа на работниците 500 долари за вакцинирање. Една населба во Пекинг плаќа за вакцинација со корпа јајца и патување до популарна домашна туристичка дестинација.
Долг тунел
Што носи иднината? Контроверзии веќе предизвикуваат „ковид пасоши“ кои во некоја форма веројатно ќе бидат потребни за меѓународни патувања и влез на јавни настани.
Нов тренд е и туризмот за „вакцини“. Земји како Исланд и Грција веќе ангажираат вакцинирани туристи, а Србија им ја нуди вакцината на оние кои доаѓаат да ги посетат.
Политичарите и научниците истакнуваат дека вакцинацијата е единствениот начин за излез од корона кризата, но на сиромашните земји ќе им требаат години да го постигнат тоа. Извршниот директор на „Фајзер“, Алберт Бурла, веќе објави дека ќе биде потребна ревакцинација, можеби дури и еднаш годишно.
Како што советникот на СЗО, Брус Ајлвард, рече на почетокот на кампањата за вакцинација во декември: „Ова е светлото на крајот од тунелот. Сјајно светло што ќе стане уште посветло …, но тунелот е долг“.
