Пред пристапувањето на источноевропските земји во Европската унија (ЕУ) очекувањата беа големи: се сметаше дека тоа ќе доведе до израмнување на темпото на производство, на платите и зголемување на општата благосостојба на земјите од ЕУ, пишува австрискиот „Wiener Zeitung“.
Истражување на виенскиот Институт за меѓународни економски споредби (ИМИС) покажува сепак друго: дека во осум земји од Централна и Источна Европа – Бугарија, Чешка, Хрватска, Унгарија, Полска, Романија, Словенија и Словачка – овој процес на изедначување на економските и социјалните индикатори работи побавно, а не секаде еднакво, вели весникот.
Додека Бугарите и Романците ќе продолжат да бараат работа во странство, земјите како Чешка или Унгарија ќе привлечат повеќе работна сила до 2020-та година. Заедно со економскиот раст и ниската невработеност значително влијае врз миграциските процеси, се испоставува исто и врз политиката на приходите, покажува истражувањето, цитирано од „Wiener Zeitung“.
Емиграцијата почнува да опаѓа
Во 2017-та година, економскиот раст во осумте земји беше помеѓу 2,8% од БДП-то во Хрватска и 6,9% во Романија. Економистот Марио Холцнер од Виенскиот институт смета дека зенитот веќе е достигнат, иако до 2020-та година растот ќе продолжи да се движи помеѓу 3 и 4% од БДП-то на земјите.
Како резултат на тоа, ситуацијата на пазарот на труд се подобри и невработеноста остро се намали. Главно во Чешка, каде според „Евростат“, невработеноста во 2016-та година била 2,4 отсто, веќе може да се зборува за постигнување на целосна вработеност.
„Чешка, за среќа, е сместена во позападниот дел од регионот, таа е силно поврзана со германскиот синџир за создавање на додадена вредност во секторот на автомобилската индустрија. Од изселничкаа таа постепено се претвора во преселничка земја“, посочува Холцнер.
Всушност, во 2000-та година чешката популација се намалила за 20.000, со оглед на тоа што бројот на овие кои заминуваат е сè уште поголем од оној на оние кои пристигнуваат во земјата. Сепак, непосредно пред економската криза во 2007-ма година, мигрантите беа 5 пати повеќе од емигрантите. Тогаш населението на земјата се зголеми за 80.000. Според „Евростат“, до 2030-та година, работоспособното население ќе порасне за 12.000 до 15.000 луѓе годишно.
Делумно, приходите растат брзо
Маркус Матербауер, економист, објаснува дека полошите услови за работа и живеење во една земја ги поттикнуваат луѓето да ја напуштат земјата. Меѓутоа, повисоките плати се фактор што им помага да останат во земјата.
Навистина, часовната стапка на Република Чешка е зголемена за 51% од 2000-та година, или за 7 евра. Ова е значително помалку отколку во Романија, каде што се зголеми за два и пол пати, односно на 4,20 евра. Во Бугарија, часовната плата е двојно зголемена, достигнувајќи 4 евра на час. За да се зголеми побарувачката на услуги и да се забрза процесот на конвергенција, сепак е потребно поголемо и последователно зголемување на платите, посочува Мартербауер.
Студијата покажува не само врската помеѓу невработеноста и миграцијата, туку и растечката улога на либерализацијата на пазарите на труд во источна Европа. Во една Австрија, на пример, 98 отсто од вработените луѓе работат во бранши со колективни договори, а социјалното партнерство обезбедува рамномерно зголемување на платите во различни бранши. Меѓутоа, во земјите од источна Европа, надоместокот се повеќе се одредува на ниво на компанија.
Еден пример: ако во 2000-та година 98% од романските работници работеле на колективни договори, денес нивниот удел паднал на 35%. Како резултат на тоа, платите се ниски. Разликите меѓу секторите растат брзо. Така на пример компјутерските експерти денес се далеку подобро платени, отколку во туризмот, каде што платите остануваат непроменети, а во земјоделството тие дури се намалил во однос на 2010-та година.
Прогнозата на „ИМИС“ гласи дека до 2030-та година Романија ќе продолжи да губи годишно меѓу 40.000 и 50.000 луѓе работна сила на возраст меѓу 15 и 65 години – помеѓу еден и еден и пол проценти од работоспособното население на земјата.
