Република Македонија излегува од економската дупка. На овој начин Европската комисија ја наслови пролетната економска прогноза за нашата земја, што потпретседателот задолжен за економски прашања Оли Рен денеска ја претстави во Брисел, заедно со прогнозата за сите земји-членки и кандидати за членство во Европската унија.
Како што јавува дописникот на МИА од Брисел, Комисијата предвидува раст на македонскиот Бруто-домашен производ (БДП) за 1,5 проценти во оваа и точно два отсто за идната година, по дефицитот од 0,3 проценти во 2012 година.
Со предвидениот раст во најновата економска прогноза на ЕК, како и предвидениот јавен долг од 34,3 проценти за 2013, односно 36,1 отсто од БДП за 2014 година, Македонија покажува знаци на силна економска состојба и одржливост, што не може да се каже за самата ЕУ, за Еврозоната и поголем број од земјите-членки на „големото европско друштво“.
Како за споредба, како што објави комесарот Рен, БДП на Европската унија се очекува да остане во дефицит од 0,1 отсто годинава, а во минус 0,4 проценти од БДП во Еврозоната, додека идната година се прогнозира раст од 1,4 отсто во ЕУ, односно 1,2 проценти во Еврозоната.
– Она што не загрижува е податокот што јавниот долг продолжува да расте и во ЕУ годинава е прогнозиран на 89,9 отсто од БДП, додека во Еврозоната на 95,9 проценти, иако максимум дозволено е 60 проценти од БДП. А, долгот во некои земји е неодржлив, порача Рен на денешната прес-конференција по повод пролетната економска прогноза на Комисијата.
Само Луксембург (23,4% од БДП) и Бугарија (17,9% од БДП) се земји-членки и кандидати за членство во ЕУ што имаат помал јавен долг од Македонија, додека во Португалија (123%), Италија (131%), Грција (175%) и Ирска (123%) е речиси невозможен.
Во однос на економската состојба кај некои земји-членки, Грција (минус 4,2%), Шпанија (-1,5%), Франција (-0,1%), Италија (-1,3%), Кипар (-8,7%)Холандија (-0,8%), Португалија (-2,3%), Словенија (-2,0%), Чешка (-0,4%) и Хрватска (-1,0%) и годинава остануваат во рецесија, каде за 2014 година се очекува да останат само Кипар (со минус 3,9 проценти од БДП) и Словенија (-0,1%), а сите други да почнат со економски раст.
Во објаснувањето на Комисијата за економската ситуација за Македонија, насловено како „Излез од каналот“, се вели дека економската ситуација значително се влошила во 2012 година и слабостите кои биле карактеристични за првата половина од годината продолжиле да имаат силно влијание врз економијата и во втората половина.
– Раното собирање на растот на производството во третиот и четвртиот квартал не може да се компензира за екстремни хитови на почетокот на годината. Како резултат на тоа, Бруто-домашниот производ се намали за 0,3 отсто во 2012 година, по зголемувањето од 2,8 проценти во 2011 година. Приватната потрошувачка остана слаба, со намалување од 1,2 проценти. Растот на инвестициите се покажа еластичен на 12,1 проценти од БДП и е потпомогнат пред крајот на годината со бумот во владините капитални трошоци. Сепак, позитивниот придонес на домашната побарувачка за растот на производството беа повеќе од компензирани со повлекување од надворешните побарувања, се наведува во прогнозата на ЕК за нашата земја.
Понатаму, Комисијата наведува дека извозот на стоки се опоравил малку во втората половина на минатата година, но дека за време на целата 2012 година тоа било под нивото од 2011 година. “Со оглед на малото зголемување на увозот, веројатно поттикнат од зголемената увозна побарувачка на новопоставените странски инвестиции, трговскиот дефицит се прошири маргинално во 2012 година“, се наведува.
Во однос на рамнотежата на услугите, според ЕК, Македонија влезе на негативна територија во последните месеци од годината што доведе до значително намалување на годишниот вишок. Тековните трансфери останаа силни на околу, во просек 21 проценти од БДП, иако беа во опаѓање кон крајот на годината, па оттука дефицитот на тековната сметка се зголеми на 3,9 отсто во 2012 година, во споребда со 2,7 проценти една година порано. Финансирањето на тековната сметка силно се потпираше на силен прилив на директни странски инвестиции во последниве години, но ова се намали за околу две третини во 2012 година.
– Инфлацијата од 3,9 проценти во 2011 година попушти до 3,3 отсто за 2012 година, главно поради слабото зголемување на цените на храната и трошоците за домувањето и за комуналиите. Олеснувањето исто така дојде од телекомуникацискиот сектор каде што цените паднаа за повеќе од четири проценти. Притисокот врз цените главно дојде од увозните и регулираните цени. Ситуацијата со пазарот на трудот останува слаба, но имаше мало зголемување на вработеноста во 2012 година, при што просечната стапка на невработеност за годината падна од 31,4 отсто во 2011 година на рамно 31 отсто минатата година. Во светлината на економското влошување, ова беше делумен статистички ефект на сметка на зголемувањето на работната сила што се должи на новата регистрација на претходно неформално вработените работници. Но, немаше подобрување на пазарот на трудот во врска со младите луѓе со оглед на тоа што 54 отсто од работната сила на возраст меѓу 15 и 24 години е регистрирана како невработена, се вели во прогнозата за Македонија.
Кога станува збор за невработеност, таа на ниво на ЕУ годинава се предвидува на 11,1 проценти, а во Еврозоната на 12,2 отсто. Но, според комесарот Рен, таа е најзагриувачка во Грција (27,0%) и Шпанија (27,0%), но и во Хрватска (19,1%) и Португалија (18,2%), додека најниска невработеност има во Австрија (4,7%), Луксембург (5,5%) и Малта (6,3%).
Во прогнозата на Комисијата за Македонија се наведува и дека јавните финансии и понатаму се влошуваа во 2012 година, па дефицитот на централната власт изнесуваше 3,8 проценти во споредба со 2,5 отсто во 2011 година со што дури го надмина и ревидираниот дефицит на Владата од 3,5 отсто. Во согласност со послабиот економски раст, приходите останале значително под очекувањата. Неплатени долгови за поврат на ДДВ и договорот за исплати дополнително ја влошиле ситуацијата, а уделот на реализираните инвестиции во БДП останал под четири проценти, додека учеството на социјалните трансфери и субвенции се зголемил.
– Нивото на долгот на Владата останува скромен, но сепак како учество во БДП се искачи за четири поени на крајот на 2012 година. Зголемениот дел од јавниот долг е финансиран од странски извори. Се очекува домашно-управувано обновување. Излез од дефицитот се очекува да се случува постепено оваа и следната година, со тоа што е предвиден раст на БДП за 1,5 проценти во 2013 година, односно раст до два отсто следната година. Економското закрепнување е веројатно да биде управувано од страна на домашната побарувачка, додека надворешната побарувачка ќе продолжи да тежи на растот на БДП, особено во 2014 година, се вели во пролетната економска прогноза за Македонија.
Според ЕК, импулсите на раст главно ќе дојдат од инвестициите. Приватната потрошувачка се очекува повеќе да падне оваа година, на грбот на стагнацијата на реално расположивиот приход и слабата ситуација на пазарот на трудот, а собрано во однос на зголемената вработеност во 2014 година. Повлекувањата од нето-трговијата ќе бидат малку изразени оваа година, додека извозот може да расте поенергично од увозот, како резултат на малото подигнување на надворешната побарувачка и до завршувањето на некои извозно ориентирани пректи за директни странски инвестиции.
Увозната побарувачка е поставено да се зголеми до 2014 година во Македонија, на сметка на закрепнување на домашната побарувачка, како и на резултат од интензивните директни странски инвестиции. Како резултат на тоа, трговскиот дефицит е веројатно да се прошири повеќе во 2014 година. Тековните трансфери се предвидува да останат еластични и да се обезбеди стабилен извор на финансирање на домашната побарувачка. Генерално, дефицитот на тековната сметка најверојатно ќе се прошири на околу 5,2 проценти во 2014 година, главно на сметка на влошување на трговското салдо.
Инфлацијата се очекува да забавува до 3,2 отсто во 2013 година, по очекуваниот застој во увозниот пораст на цените и да забавува и понатаму до 2,8 отсто во 2014 година. Растот на вработените ќе се забрза маргинално во 2013 година, во согласност со забрзаниот раст на производството, додека стапката на невработеност е проектирана за да овозможи понатамошен пад што би стигнал до вкупен процент од 30 проценти на невработени во 2014 година. Порастот на платите се очекува да остане низок, со оглед на потребата да се остане конкурентен.
За крај, во прогнозата на Комисијата за нашата земја се вели дека се претпоставува дека властите ќе го исполнат општиот владин дефицит од 3,6 отсто во 2013 година. „Општите владини приходи како дел од БДП се очекува да останат стабилни на околу 30 проценти. Односот на општите владини расходи се намалува за 33,6 отсто во двете години, што е намалување за 0,3 поени во текот на годината. Долгот на централната власт е проектиран да се зголеми за четири индексни поени во текот на хоризонтот од прогнозата, главно на сметка на континуираното негативно примарно салдо“, се вели на крајот во прогнозата на неформалната Влада на Европската унија за нашата земја, што покажува силна прогноза за здрава економска ситуација во Македонија, далеку подобра од самата Унија и од поголемиот број на змеји-членки на ЕУ.
