Месецот само што започнал, а платата веќе почнува да „танцува“ по разни сметки, обврски и намирници.
За многу семејства, првите неколку дена од месецот се финансиски маратон – а крајната дестинација често е минус на картичка.
„Добив плата во петок, во вторник веќе ми останаа само 5.200 денари. И не, не купував ништо луксузно – само сметки, храна и отплатив дел од долгот од минатиот месец. Тоа е реалноста“, вели Весна Милошевска, самохрана мајка од Скопје.
Според кратка анализа на трошоците на просечно македонско домаќинство, најголемиот дел од платата „испарува“ уште во првите 5 дена поради следниве ставки: режиски трошоци (струја, вода, интернет, парно), враќање на кредити, кирија или рата за стан, задолжителни намирници и – неочекувани, но речиси сигурни – трошоци како лекови, школски обврски или поправки.
„Луѓето кај нас не прават буџет за месецот, туку решаваат од ден за ден. Па, кога ќе дојдат првите сметки, платата им се топи пред очи. Особено ако имаат и кредит“, објаснува Александар Дојчинов, експерт за економски развој.
Психолозите, пак, додаваат и еден социјален аспект – чувството на „слобода“ кога конечно ќе легне платата, често нè води до импулсивно трошење.
„Понекогаш само затоа што сте ја добиле платата, ќе се почестите со вечера надвор, со ново парче облека или ќе си дозволите такси наместо автобус. И тоа се мали пари, но во првите денови тие мали пари прават голема разлика“, вели психологот Сања Љубеновиќ.
И додека некои го прифаќаат овој циклус како „нормален дел од животот“, сè повеќе граѓани почнуваат да бараат алтернативни решенија – втори работи, хонорарна работа, фриленс, или едноставно – живот во штедење.
„Ние сме четиричлено семејство и веќе трета година водиме табела за секој денар. Првите 5 дена се секогаш најболни, ама барем знаеме каде одат парите. Најголемата опасност е кога трошиш, а не знаеш на што“, раскажува Томислав Наумовски од Битола.
Прашањето не е само зошто парите испаруваат, туку и што ќе остане за другите 25 дена од месецот.
Иако инфлацијата, ниските плати и растечките цени играат голема улога, финансиската писменост останува клучна алатка за преживување.
И можеби токму затоа, сè повеќе луѓе почнуваат да си го поставуваат истото прашање секој месец: „Добро, платив струја, вода и кредит… а каде ми се парите?“
Б.З.М.
