Европската унија (ЕУ) склучи ново стратешко партнерство со земјите од Централна Азија на крајот од првиот состанок на самитот во узбекистанскиот град Самарканд, пренесува „Euronews“.
На првиот самит ЕУ-Централна Азија, претседателите на Европскиот совет и на Европската комисија (ЕК), Антонио Коста и Урсула фон дер Лајен, одржаа дводневни разговори со лидерите на Казахстан, Киргистан, Таџикистан, Туркменистан и Узбекистан.
Состанокот се случи во услови на турбулентна геополитичка и економска клима, еден ден откако американскиот претседател Доналд Трамп објави низа глобални трговски тарифи за низа земји, вклучително и сојузниците како ЕУ и Велика Британија, што ги разбранува пазарите и предизвика критики од светските лидери.
Одбележувајќи 30 години од воспоставувањето на дипломатските односи меѓу Европа и Централна Азија, Антонио Кошта ја истакна важноста на мултилатералната соработка.
„Во денешниот меѓународен контекст, важноста на функционален мултилатерален поредок заснован на правила не може да се прецени. Нашата денешна средба дополнително ја промовира соработката на ЕУ во Централна Азија на мултилатерални форуми, зајакнување на нашата заедничка посветеност за мирен свет и просперитетен светски поредок“, посочи Кошта.
Тој, исто така, го привлече вниманието на заедничките безбедносни предизвици, посочувајќи на повеќекратните закани, особено тероризмот, насилниот екстремизам и трговијата со дрога, кои ризикуваат да се прошират и во Централна Азија и во Европа.
Урсула фон дер Лајен, пак, ги истакна потенцијалните придобивки од посилните врски.
„Вашата стратешка локација може да обезбеди глобални трговски патишта и инвестициски текови. И овие нови инвестиции ќе го подобрат суверенитетот. Тие ќе ги зајакнат вашите економии. И што е најважно, тие ќе создадат нови пријателства“, нагласи таа.
Фон дер Лејен рече дека верува оти партнерството ќе доведе до нови можности во секторите како што се енергетиката, туризмот, трговијата и транспортот, најавувајќи инвестициски пакет од 12 милијарди евра. евра за регионот.
„Ова ќе ги обедини инвестициите од нашата ЕУ и земјите-членки. Ние го нарекуваме пристап Тим Европа. И ќе започне нова серија проекти во Централна Азија. Ова е навистина почеток на нова ера во нашето античко пријателство“, категорична е претседателката на ЕК.
За што е инвестицискиот пакет на ЕУ?
Новиот пакет ќе финансира проекти во областа на транспортот (3 милијарди евра), стратешки важните суровини (2,5 милијарди евра), водата, енергијата и климата (6,4 милијарди евра), како и дигиталното поврзување – од кои некои се веќе одобрени и доделени од Европската банка за обнова и развој (ЕБОР).
Пристапот до чиста енергија и елементи од ретки земји е од клучно значење за ЕУ бидејќи блокот има за цел да постигне климатска неутралност до 2050-та и да ја зајакне својата автономија во стратешките сектори.
Но, значителен дел од глобалното ископување, преработка и рециклирање на некои од стратешките суровини, како што е литиумот, кои се неопходни за развој на обновливи извори на енергија, секојдневни предмети, како и одбранбени системи, се контролирани од Кина, од која ЕУ сака да се дистанцира поради нејзините агресивни и протекционистички трговски и надворешнополитички практики.
Централна Азија има големи наоѓалишта, вклучувајќи 38,6% од светската руда на манган, 30,07% од хром, 20% од олово, 12,6% од цинк и 8,7% од достапниот титаниум.
„Овие суровини се крвотокот на идната глобална економија. Но, тие привлекуваат и глобални играчи. Некои се заинтересирани само за експлоатација и екстракција“, ги предупреди Вон дер Лејен политичките лидери од Централна Азија. „Европската понуда е поинаква. Ние сакаме да бидеме и ваши партнери во развојот на вашите локални индустрии. Додадената вредност мора да биде локална. Нашето искуство зборува само за себе“, нагласува таа.
