Додека Соединетите Американски Држави се борат да усвојат дури и основни регулативи за криптовалутите, една мала нација одлучи да влезе во светот на блокчејн – и тоа заврши катастрофално.
Ел Салвадор, централноамериканска земја со население од 6,3 милиони, стана глобална тема во 2021 година, кога стана првата земја во светот што го призна Биткоинот како законско средство за плаќање. Овој потег, предводен од претседателот Наџиб Букеле, имаше за цел да ја заживее економијата на земјата и да ја намали нејзината зависност од дознаки.
Букеле, кој себеси се нарече „најкул диктатор во светот“, вети дека Биткоинот ќе воведе нова ера на просперитет, нудејќи му 30 долари во Биткоин на секој граѓанин. Сепак, амбициите на владата брзо наидоа на проблеми.
Брз пад
Лансирањето започна со големо ветување. Владата соработуваше со американската крипто фирма BitGo за управување со дигитални паричници, а Биткоин банкомати се појавија низ целата земја. Сепак, работите не одеа според планираното.
Вредноста на Биткоинот падна за 20% веднаш по неговата официјална имплементација во септември 2021 година. Серверите на BitGo не можеа да се справат со зголемениот број на корисници, а официјалната владина апликација беше зафатена со грешки, никогаш не стигна до големите платформи како Apple и Huawei.
Протести избија низ целата земја, а демонстрантите го опколија Врховниот суд. Полицијата одговори со сила, а тензиите беа големи.
Земја во криза
Оттогаш, Ел Салвадор се соочува со зголемена инфлација, огромен јавен долг и растечка сиромаштија. До почетокот на 2025 година, помалку од 2% од населението го прифати Биткоинот. Без пазарни стимулации за легитимно вработување, криминалот продолжи да расте, што доведе до брутална пресметка од Букеле. Помеѓу 2021 и 2024 година, бројот на затвореници се зголеми за повеќе од 200%.
И покрај неуспесите, Букеле продолжи со своите планови, најавувајќи изградба на луксузен „Биткоин град“. Овој нов центар, дизајниран да привлече глобални инвеститори во крипто индустријата, се гради на површина од мангрови шуми, раселувајќи стотици домородни семејства.
Планот на Букеле вклучува и одбиен заем од 3,5 милијарди долари од ММФ, кој би ги ограничил владините трансакции во Биткоин. Наместо тоа, тој одлучи да инвестира уште повеќе во Биткоин, објавувајќи дека додава уште еден Биткоин во владините резерви на почетокот на март 2025 година.
Иднината на експериментот со Биткоин во Ел Салвадор останува неизвесна, но едно е јасно: коцкањето не успеа. Она што требаше да биде револуционерен чекор кон иднината се претвори во економски и социјални проблеми.
За просечниот Ел Салвадор, ветувањето за подобар живот со криптовалути сега изгледа сè попразно. Вирално видео од 2022 година покажува фрустриран човек кој се обидува да плати за пиво со Биткоин – неуспешен обид кој совршено го илустрира неисполнетиот потенцијал на големиот експеримент на Букеле.
Сонот за Биткоин во голема мера пропадна, и додека земјата страда од последиците, останува да се види дали визијата на Букеле некогаш ќе стане реалност.
