Организацијата на земјите извознички на нафта и нејзините сојузници, познати како ОПЕК +, се соочуваат со сложена дилема: дали треба да почнат да ги олабавуваат ограничувањата за производството на нафта, иако сликата за понудата и побарувачката веројатно нема да се подобри во блиска иднина? Картелот може да избере повторно да го одложи одлучувачкиот момент за да ги задржи цените стабилни, но се повеќе ризикува да ја изгуби контролата на пазарот, пишува Рон Бусо за „Reuters“.
Групата, која ја вклучува и Русија, треба да започне постепено да ги укинува долгогодишните строги ограничувања за производство во април. Таа задржала вкупно 5,85 милиони барели дневно производство, или околу 5,7% од глобалната побарувачка, по серијата намалувања направени од 2022-ра година со цел да се поддржи пазарот.
Повлекувањето на 2,2 милиони барели дневно од овие намалувања, објавени во ноември 2023-та година за првиот квартал од 2024-та година, оттогаш беше одложен пет пати поради постојано слабата побарувачка и континуираниот раст на глобалното производство на сурова нафта.
За жал за ОПЕК, ситуацијата на пазарот веројатно нема значително да се подобри до април. Всушност, може да се влоши бидејќи сè попроблематичните трговски односи меѓу Соединетите Држави и другите големи економии влијаат на растот на побарувачката за „црното злато“.
Американскиот претседател Доналд Трамп бара од де факто лидерот на ОПЕК, Саудиска Арабија, да ги намали цените на нафтата. И разговорот на Трамп со неговиот руски колега Владимир Путин и последователните билатерални американско-руски разговори во Саудиска Арабија предизвикаа шпекулации за можноста за прекин на огнот во Украина и олеснување на американските санкции за огромното производство на нафта во Москва.
Дисциплина
Во последниве години, ОПЕК + беше исклучително ефикасен во одржувањето на релативната стабилност на нафтените пазари, најмногу благодарение на дисциплината на нејзините членки. Фјучерсите на суровата нафта Брент се движат во опсег од 70 до 100 долари за барел од 2021-ва година, оттогаш, со исклучок на неколкумесечните флуктуации што следеа по руската инвазија на Украина.
Сепак, иако задржува значителен производствен капацитет, пазарниот удел на ОПЕК – а со тоа и неговата способност да продолжи да го контролира пазарот – постојано опаѓа бидејќи производителите кои не се членки го зголемуваат производството. Ова ги вклучува наоѓалиштата во Пермскиот регион Тексас и Ново Мексико, каде што производството се зголеми во последниве години и ги направи САД најголем производител на „црно злато“ во светот.
Овој месец, американската Управа за енергетски информации (EIA) малку ја зголеми својата прогноза за домашното производство на нафта на нов рекорд од 13,6 милиони барели дневно во 2025-та година. И иако стапката на раст е забавена, производството најверојатно ќе остане стабилно со години.
„EIA“ очекува глобалното производство да се зголеми во 2025 година. со 1,6 милиони барели дневно, со земјите надвор од групата ОПЕК + водечки, вклучувајќи ги САД, Канада, Бразил и Гвајана.
Во меѓувреме, тензиите во алијансата растат
Огромното поле Тенгиз во Казахстан, управувано од „Chevron“, се очекува да се прошири по цена од 48 милијарди долари, за да достигне принос од 260 илјади барели дневно до крајот на февруари, четири месеци пред предвиденото, што ќе доведе до вкупно производство од 1 милион буриња дневно. За централноазиската земја да се држи до својата цел, ќе мора значително да ги продлабочи намалувањата на производството, губејќи ги толку потребните приходи.
Нигерија го зголеми своето производство во последните месеци, со извоз од 300.000 тони барели дневно од полуавтономниот регион Ирачки Курдистан би можеле да продолжат наскоро по двегодишен спор.
Обединетите Арапски Емирати (ОАЕ), близок сојузник на Саудиска Арабија, исто така го зголемуваат сопствениот капацитет по долгогодишни големи инвестиции. Капацитетот на заливската држава веќе достигна речиси 5 милиони барели дневно, додека сегашното официјално ниво на производство е 3,2 милиони буриња дневно. Квотата ќе се зголеми за уште 300.000 барели дневно оваа година.
Тежок избор
Според Меѓународната агенција за енергија (ИЕА), растот на понудата во 2025-та година ќе ја надмине глобалната побарувачка на нафта, која се очекува да порасне за 1,1 милион барели дневно по зголемувањето од 870.000 буриња во претходната година.
Трендовите на глобалните залихи се само малку попозитивни според ОПЕК. Тие треба да почнат да растат оваа година ако производството навистина ја надмине побарувачката, а повисоките залихи од ОПЕК + само ќе го забрзаат тоа зголемување.
Затоа ОПЕК + се соочува со тежок избор. Понатамошното одложување на крајот на намалувањата има ограничени изгледи, бидејќи значителниот резервен капацитет за производство на нафта веќе помага да се одржат стабилните цени преку обезбедување тампон на пазарот. За производителите кои го зголемуваат својот капацитет во рамките на групата, задржувањето на производството го зголемува економскиот притисок.
Одложувањето може да го налути Трамп
Но, од друга страна, зголемувањето на производството на добро снабден пазар може да доведе до распродажба и пад на цената на нафтата.
Така, ОПЕК + може повторно да одлучи да одложи, но овој избор ќе има свои последици, бидејќи довербата во групата производители и нејзиниот пазарен удел може да се намали уште повеќе.
