Преминот од националната валута кон еврото е едно од најконтроверзните прашања во македонската економска и политичка дебата.
Додека некои експерти и деловни субјекти го поддржуваат ваквиот чекор, други предупредуваат на можни негативни последици.
Оваа тема добива дополнителна тежина во контекст на македонските евроинтеграции, но и во светло на економските предизвици со кои се соочува земјата.
Предности од воведување на еврото
Еден од главните аргументи во прилог на воведување на еврото е економската стабилност.
„Со еврото, Македонија ќе избегне курсни разлики, што значи помала неизвесност за бизнисите и за инвеститорите,“ вели економскиот аналитичар Ведран Кузмановски.
Бизнис заедницата исто така гледа позитивно на оваа можност. Компаниите кои работат со европски партнери би имале директна корист од намалените трансакциски трошоци, елиминирање на валутниот ризик и зголемена предвидливост во деловните планови.
Понатаму, усвојувањето на еврото може да значи пониски каматни стапки, што ќе овозможи полесен пристап до кредити за граѓаните и претпријатијата.
Истовремено, довербата во финансискиот систем би можела да се зголеми, што е особено важно во време на глобални економски турбуленции.
Ризици и можни негативни последици
Сепак, воведувањето на еврото носи и значајни предизвици.
„Македонија во моментов нема економска моќ како земјите од еврозоната и не може да се очекува дека воведувањето на еврото ќе донесе автоматски раст“, смета експертот Александар Дојчинов.
Најголемата грижа за граѓаните е можниот ценовен шок. Во повеќе земји кои го усвоија еврото, граѓаните сведочеа за поскапувања, особено кај секојдневните производи.
Дури и со механизми за контрола, ова може да доведе до намалување на куповната моќ на населението, особено на оние со пониски примања.
Исто така, со напуштање на денарот, Македонија ќе ја изгуби монетарната независност, што значи дека нема да може да реагира со сопствени монетарни политики во услови на економска криза.
Сите одлуки за каматните стапки ќе зависат од Европската централна банка, која ги носи врз основа на економските потреби на целата еврозона, а не само на Македонија.
Што мислат граѓаните?
Анкетите покажуваат дека јавното мислење е поделено. Младите луѓе кои имаат намера да работат во странство или да тргуваат со европски компании се повеќе за воведувањето на еврото.
Наспроти тоа, постарите генерации и пензионерите се скептични, стравувајќи од потенцијален пораст на цените и губење на националната финансиска самостојност.
„Ако еврото значи подобар стандард, јас сум за. Но, ако само ќе се покачат цените, а платите ќе останат исти, тогаш тоа не е добра идеја,“ вели Елена Ѓошева, млада претприемачка од Скопје.
Не е толку едноставно
Дали Македонија треба да го воведе еврото останува комплексно прашање.
Од една страна, економската стабилност, подобрената трговија и можните пониски каматни стапки се големи предности.
Од друга страна, ценовниот шок, губењето на монетарната политика и зависноста од одлуките на Европската централна банка се сериозни ризици.
Конечната одлука ќе зависи од макроекономските индикатори, напредокот на Македонија кон ЕУ и најважно – политичката волја и подготвеноста на граѓаните да прифатат ваква промена.
Б.З.М.
