Во раните утрински часови, додека градовите сѐ уште спијат, пазарџиите веќе се на своите работни места.
Под чадори кои ги штитат од сонце, дожд или снег, тие ги редат своите производи – плодови на нивниот труд, или стока која внимателно ја набавиле.
Нивната секојдневна работа е тивок столб на локалната економија, но ретко кој го забележува нивниот напор зад тезгите.
Секој ден е борба
„Работата на пазарот е како лотарија,“ ни раскажува Коста Петровски, пазарџија од Скопје со 20 години искуство. „Еден ден можеш да продадеш сѐ и да се вратиш дома задоволен, а веќе следниот, купувачите ќе поминат покрај тебе како да не постоиш“.
Коста продава сезонски зеленчук, кој го одгледува на парцела во близина на Скопје.
Наутро станува во четири часот за да го набере најсвежото од својата нива и да го донесе на пазарот.
„Луѓето бараат свежина, па затоа мора да вложам максимален труд. Но, секој ден мислам како ќе платам за тезгата, горивото и за останатите трошоци“.
Пазарот како социјален центар
Покрај економската улога, пазарите во Македонија се места каде што луѓето разменуваат не само производи, туку и приказни, совети и шеги.
Горан Димовски, кој продава домашен мед, објаснува: „Купувачите сакаат да чујат од каде доаѓа медот, како ги чувам пчелите. Тоа е дел од традицијата, да се запознаеш со човекот зад производот“.
Тој исто така додава дека работата на пазар е повеќе од продажба.
„Понекогаш мораш да бидеш и психолог. Луѓето ќе дојдат, ќе си кажат маки, а ти си тука да ги сослушаш. Тоа ги враќа купувачите“.
Предизвиците на модерното време
Иако пазарџиите претставуваат важен дел од локалната економија, нивната работа не е без предизвици.
Сè поголем број супермаркети и трговски центри ја одземаат клиентелата.
„Младите сѐ помалку доаѓаат на пазар“, вели Весна Стојанова, која продава рачно изработени сувенири. „Повеќе сакаат брзина, пакувани производи и онлајн нарачки. Нашата работа веќе не е толку привлечна“.
Весна, сепак, останува оптимист.
„Ништо не може да го замени разговорот со купувачите, мирисот на свежо овошје или рачно изработените предмети што носат душа. Верувам дека пазарите ќе опстанат, бидејќи тие се дел од нашиот идентитет“.
Б.З.М.
