Во последните децении, Македонија се соочува со сериозен демографски предизвик – испразнување на помалите градови и села.
Иселувањето станува алармантен феномен, оставајќи цели општини со минимална популација и рушејќи ја локалната економија.
Што ги поттикнува младите и семејствата да го напуштат родниот крај и дали постои решение за овој тренд?
Причини за демографската празнина
Економските можности се еден од клучните фактори. Во градовите како Кратово, Демир Хисар или Крушево, работните места се ограничени, а младите најчесто немаат перспектива за кариера.
„Тука нема каде да се вработиш. Живееме од земјоделство, но тоа е несигурен извор на приходи“, вели Сања Стојанова, 28-годишна жителка на Демир Хисар, која размислува наскоро да замине во Скопје или во странство.
Образованието е уште еден значаен фактор. Родителите често се преселуваат во поголемите градови за да им овозможат подобри образовни можности на своите деца.
„Не можам да дозволам моите деца да учат во училиште со една или две паралелки. Сакаме подобро образование“, изјавува Горан Петковски од Кратово, кој неодамна се преселил во Куманово.
Лошата инфраструктура дополнително ги отежнува условите за живот.
Патиштата до некои места се во лоша состојба, а јавниот превоз е нерегуларен.
„Од моето село до најблиската болница треба еден час возење, а автобус до градот има само двапати неделно“, вели Љубе, жител на заборавено село во Пелагонија.
Последици од иселувањето
Демографската празнина води до затворање на училиштата, недостаток на основни услуги и умирање на традиционалните занаети.
„Пред 20 години имавме пекар, занаетчии, продавници. Сега само неколку стари луѓе останаа во селото“, објаснува Васка Поповска од Преспа.
Ова исто така има ефект врз економијата. Младите кои се иселуваат носат со себе работна сила и иновативност, оставајќи ги заедниците во стагнација.
Решенија и надеж
И покрај предизвиците, постојат напори за оживување на овие подрачја.
Локалните власти почнуваат да нудат субвенции за млади семејства, како и програми за поттикнување мали бизниси.
Невладините организации, пак, се обидуваат да го привлечат вниманието на дијаспората.
„Многумина кои заминаа сега се враќаат за да вложуваат во своите родни места“, истакнува Ана Димитрова, активистка за рурален развој.
Експертите велат дека решението е во комбинација на економски поттици, инвестирање во образование и модернизација на инфраструктурата. Но, времето е клучно – со секоја изгубена година, уште еден град останува без иднина.
Демографскиот предизвик на Македонија бара итна акција, затоа што секое празно место е сведоштво за загубена приказна, живот и потенцијал.
Б.З.М.
