Украинските компании кои се населиле или ги прошириле своите операции во централна Европа по руската инвазија во 2022-ра година, повторно се фокусираат од бегалците на локалните клиенти, а некои од нив веќе планираат да се преселат на запад.
Како што војната ги затвори можностите дома и на исток, вклучително и во Русија, украинските компании се појавија во соседните земји на Украина, првично насочени кон своите раселени сонародници, нудејќи храна, пијалоци и услуги.
Во Полска, чие украинско население порасна по војната на над 1,5 милиони луѓе според сегашните проценки, во 2024-та година. Според полските деловни асоцијации и економисти, Украинците го започнуваат секој десетти нов бизнис.
Синџирот пекари „Lviv Croissants“ на Андриј Халицки сега има 12 локации во Полска, откако таму започна со работа пред две години. Во октомври, компанијата ја отвори својата прва продавница во Чешка, дел од стратегијата што нејзиниот основач вели дека е да изгради географски разновиден бизнис со проширување на запад и надвор од дијаспората.
„Иако украинската бегалска заедница во Европа е значајна, потпирањето единствено на оваа база на клиенти не е одржлива долгорочна стратегија“, изјави Халицки за „Reuters“.
Силните културни сличности со Украина помогнаа Полска да стане природна база за украинскиот бизнис. Но, многу од нив гледаат и надвор од најголемата европска економија во развој, кон многу поголем опсег на клиенти.
„Првично, компаниите ја доживуваат Полска како мост или отскочна даска кон пазарите на Европската унија“, вели Дариуш Шимчиха, прв потпретседател на Полско-украинската стопанска комора.
„Тие сакаат да ја запознаат… реалноста, стандардите, прописите и правилата за работа во Европската унија“, додава тој.
Синџирот барови „Piana Vyshnia“ е тематски поврзан со традиционалниот ликер од вишни од Украина, но како главна целна група ги става локалните клиенти, вели основачот Андриј Худо.
Неговата ресторанска група „!FEST“ го прошири брендот на 15 локации во Полска и девет во други балтички и источноевропски земји, а од февруари 2022-ра година ја засилува својата експанзија кон запад, истакнува Худо.
Групацијата планира да отвори претпријатија во Германија, Швајцарија и Франција во 2025-та година и повторно да се отвори место во Лондон, вели тој, додавајќи дека баровите привлекуваат нови клиенти и се профитабилни.
„Пред војната се фокусиравме на Украина бидејќи нашиот бизнис таму се развиваше многу брзо. Но, војната нѐ натера да гледаме повеќе на запад поради ризикот во Украина“, вели Худо.
Поттик од бегалците
Иако економијата на Украина порасна во 2023-та година и најверојатно се прошири во 2024-та година, министерката за економија Јулија Свириденко изјави во ноември дека сè уште била само 78 отсто од нејзината големина пред целосната инвазија на Русија која започна во февруари 2022-ра година.
Без крајот на конфликтот, бизнисите како Худо се принудени да се преселат – економски пресврт за блиските земји кои исто така гледаат дека притисокот на пазарот на трудот е намален со доаѓањето на украинските работници.
Во извештајот на „Deloitte“ од март 2024-та година. Се проценува дека бегалците од Украина ќе додадат до 1,1% на БДП на Полска во 2023-та година и до 1,35% на подолг рок.
„Кога доаѓаат во Полска, на пример, да работат или да основаат бизниси, од економска гледна точка тоа е дополнителен стимул за потрошувачка и подобрување на понудата на работна сила“, вели Анджеј Кубисијак, заменик директор на Полскиот економски институт.
Другиот украински ресторан на Олга Копилова, вели дека пред војната не планирала да го извезува својот бренд „Черноморка“ во странство, но сега има три установи со името „Черноморка“ во Полска и по две во Братислава и Виена.
Ланецот за кафе „Aroma Kava“ се сели во Полска во 2022-ра година и оттогаш се прошири на 10 локации, а украинскиот производител на сладолед и замрзнати производи „Three Bears“ ја купува полската компанија „Nordis“.
Полска сега е вториот најважен пазар за провајдерот за дигитална забава „MEGOGO“, кој расте со привлекување локални жители, главно преку семејни програми, коментира ко-основачот Владимир Боровичк. Компанијата влегува во Полска и Романија – двете најнаселени земји во Европа во развој во 2023-та година.
„Здравиот полски пазар нѐ само што нѐ мотивира, туку и ги охрабрува другите украински компании да влезат на овој пазар со производи специјално прилагодени за полските потрошувачи“, вели тој.
Во новоотворената филијала на „Lviv Croissants“ во Прага, персоналот служи мешавина од туристи, локални жители и Украинци кои пијат кафе и грицкаат сендвичи додека се одмораат од празничната гужва и врева.
„Прв пат јадам овде, но за мене се чувствувам како дома“, вели 20-годишната украинска студентка Татјана Мелник.
