Стагнацијата ја замени деценијата на раст и напредок во технолошката индустрија, а резултатите покажуваат дека самото задолжување расте. Изминатата деценија беше пресвртница за технолошкиот екосистем во Европа, обележана со значителни промени и значителен напредок. Но, и покрај овие достигнувања, 2024 година носи стагнација.
Сенка на успесите фрлаат политичките и регулаторните турбуленции, загриженоста за Европскиот закон за вештачка интелигенција, како и предизвиците нагласени во извештајот за конкурентност што го поднесе Марио Драги оваа есен. А колку Европа е подготвена да го поддржи растот на клучните технолошки компании до фазата на комерцијализација е главното прашање, како што е наведено во заклучокот од извештајот „Состојбата на европската технологија 2024 – Состојбата на европската техно индустрија 2024 година“.
Издавачот на Атомико дава преглед на изминатата деценија на европската технолошка индустрија, но ги разгледува и предизвиците што ги одбележаа изминатите 12 месеци. Додека долгорочниот тренд на раст е евидентен, краткорочно, техно индустријата се соочува со пад на инвестициите, раст на ризичното задолжување и губење на таленти или стручен кадар во САД, пишува Пословни дневник.
Во последната деценија европската технолошка сцена бележи раст во сите сегменти. Некогаш ретки компании „еднорог“, оние чија вредност надминува една милијарда долари, денес постојат во речиси секоја европска економија. Во 2015 година биле 72, додека сега според извештајот се 358.
Најголеми скокови се случија во Обединетото Кралство, Германија и Франција. Овие земји отидоа од ниско, двоцифрено, па дури и едноцифрено ниво на финансирање во деценијата пред 2014 година до привлекување вкупно 250 милијарди долари во текот на изминатата деценија, според извештајот на Атомик. Растот на инвестициите во европскиот технолошки екосистем бележи постојан раст во последната деценија.
Успехот на малите земји
Кога БДП ќе се прилагоди за да се земе предвид релативната големина на секоја земја, станува јасно кои влади ја ставаат технологијата високо на нивната агенда.
Естонија е рангирана на прво место во светот во однос на релативниот обем на инвестиции во технологијата, со учество на инвестиции во ризичен капитал од 1,17 отсто од БДП во последната деценија. На второ и трето место се Сингапур и Израел, додека Соединетите Американски Држави се на четвртото место со инвестиции од 0,53 отсто од својот БДП од 2015 година.
Од 30 водечки земји во ова рангирање, дури 17 доаѓаат од Европа. Сепак, податоците укажуваат и на значителен простор за раст во големите технолошки екосистеми во Европа. Меѓу поголемите земји кои не влегоа во првите 30 се Шпанија и Италија, кои се рангирани на 34-то и 60-то соодветно, зад голем број земји во развој.
Хрватска може да се пофали со 27. место, но овој показател не е константен со текот на времето. Само еден поглед на податоците од тековната година може да даде поинаква слика од просекот во последните десет години, поради врвот на прибирањето капитал во периодот 2021-2022 година, што го подигна вкупниот просек, предупредува Атомико.
Инаку, во последната деценија Обединетото Кралство континуирано привлекува најголем дел од инвестициите во Европа. Меѓутоа, како што расте вкупниот обем на инвестиции, поголем дел од капиталот оди во други земји. Во периодот од 2015 до 2024 година, дури 21 европска земја инвестирале повеќе од една милијарда долари, додека само седум земји во претходната деценија.
Некои од овие земји бележат стапки на раст на инвестициите кои значително го надминуваат европскиот просечен годишен кумулативен раст од тринаесет проценти. Посебно се издвојуваат помалите европски економии како Хрватска и Чешка, кои постигнале просечни годишни стапки на раст од 75 и 42 проценти.
Меѓу најголемите инвеститори се издвојува Франција, која е една од трите водечки земји според вкупниот капитал вложен во технологијата. Нејзината годишна стапка на раст од 16,3 отсто го надминува европскиот просек за повеќе од три процентни поени, а германскиот за повеќе од шест.
Сепак, иако Европа може да се пофали со успеси од последната деценија, сликата од изминатата година е помалку позитивна. Раните фази на финансирање страдаат, а пазарот на ИПО сè уште изгледа мрачен, се вели во извештајот заснован на податоци за трансакциите од неколку платформи и анкети на повеќе од 3.500 компании, консултанти и инвеститори од 41 европска земја.
Вкупните инвестиции во ризичен капитал во Европа за 2024 година се проценуваат на 45 милијарди долари, што е намалување од 47 милијарди долари во 2023 година. Сите главни технолошки земји се намалени; на пример, Обединетото Кралство се намалува од 13,8 милијарди долари во 2023 година на 13,1 милијарди долари оваа година, додека најголем пад е забележан во Шведска, од 5 милијарди долари на само 2 милијарди долари.
Стартапите deep-tech во Европа добиваат значителен дел од вкупните инвестиции, задржувајќи 33 проценти во 2024 година, но сепак заостануваат зад САД, каде стартапите со вештачка интелигенција привлекуваат 47 милијарди долари во 2024 година, во споредба со европските 11 милијарди долари. Позитивно е што дури 21 отсто од европските инвестиции се наменети за „климатска технологија“, што е речиси двојно повеќе отколку во САД.
