Стапката на наталитет драстично опадна во некои од најбогатите земји во светот и веројатно ќе остане ниска бидејќи економските грижи ги тераат луѓето да размислуваат повнимателно за трошоците за одгледување деца, покажа извештајот на Организацијата за економска соработка и развој (ОЕЦД).
Многу луѓе во земјите-членки на организацијата сега избираат да имаат деца подоцна во животот или воопшто да немаат, се вели во извештајот објавен во петокот.
„И младите мажи и младите жени сè повеќе наоѓаат смисла во животот надвор од родителството“, пишуваат неговите автори.
Вкупната стапка на фертилитет во земјите на ОЕЦД падна на просечно 1,5 деца по жена во 2022-ра година, што е намалување од 3,3 во 1960-та година, се вели во извештајот, кој користи мерка за просечниот број деца што една жена ги раѓа во својот живот.
„Додека земјите на ОЕЦД користат различни опции за поддршка на семејствата, економските трошоци и долгорочната финансиска несигурност поврзани со раѓањето деца продолжуваат значително да влијаат врз одлуките на луѓето да станат родители“, коментира Стефано Скарпета, директор за вработување, труд и социјални прашања на ОЕЦД.
Особено ниски вкупни стапки на наталитет беа пријавени во Јужна Кореја со 0,7 и Италија и Шпанија со по 1,2 деца по жена. Израел има највисока стапка на наталитет со 2,9, а потоа следат Мексико и Франција со 1,8 деца по жена.
Стапката на наталитет сега е далеку под „нивото на замена“ од 2,1 дете по жена, според кое населението на една земја се смета за стабилно без имиграција, во сите земји на ОЕЦД освен Израел.
„Овој пад ќе го промени лицето на општествата, заедниците и семејствата и може да има големи импликации за економскиот раст и просперитет“, предупреди организацијата, цитирана од „Financial Times“.
Просечната возраст на која жените раѓаат се зголеми од 28,6 години во 2000-та година на 30,9 години во клубот на големите индустријализирани економии.
Споредувајќи ги жените родени во 1935-та и 1975-та година, процентот на оние без дете е двојно зголемен во Естонија, Италија, Јапонија, Литванија, Полска, Португалија и Шпанија, покажуваат податоците на ОЕЦД.
„Семејствата без деца дефинитивно се зголемуваат насекаде“, коментира Томас Соботка, истражувач од Виенскиот демографски институт.
Притисокот да бидат добри родители, што значи одвојување време за воспитување деца, исто така предизвикува младите луѓе да го одложат или избегнуваат основањето семејства, известува организацијата со седиште во Париз.
„Квалитативните податоци од Европа открија дека важна причина зошто некои жени во раните 30-ти години одлучуваат да го одложат раѓањето деца е тоа што не веруваат дека можат да го исполнат идеалот за мајка“, се вели во извештајот на ОЕЦД.
Забавувањето на растот на населението е пречка за експанзија на економиите. Во ЕУ, зголемувањето на вкупното учество на работната сила наскоро нема да биде доволно за да се надомести намаленото работоспособно население, што го влошува недостигот на работна сила, покажа извештајот на ММФ и Европската комисија за стареењето на населението од 2024-та година.
Заедно со зголемувањето на животниот век, ниските стапки на наталитет, исто така, вршат притисок врз јавните финансии бидејќи помалку луѓе придонесуваат со даночните приходи потребни за плаќање за зголемените трошоци на стареењето на населението. Недостигот од ученици доведува и до зголемување на затворените училишта во Европа, Јапонија и Јужна Кореја.
Вилем Адема, коавтор на извештајот и виш економист во Одделот за социјална политика на ОЕЦД, вели дека земјите можат да ја поддржат плодноста со спроведување на политики кои промовираат родова еднаквост и поеднакво споделување на работните и родителските обврски.
Истражувањата открија позитивна врска помеѓу вработеноста на жените и повисоките стапки на наталитет, но цените на становите се зголемена бариера за раѓање деца.
„Но, дури и политиките што го поттикнуваат формирањето семејство веројатно нема да ја подигнат стапката на наталитет до нивоа на замена“, вели Адема.
„Иднината со ниска плодност“ ќе бара внимание на имиграциските политики, како и „мерки кои можат да им помогнат на луѓето да останат здрави и да работат подолго, а исто така да ја подобрат севкупната продуктивност“, додаде тој.
