Лидерите од регионот присуствуваат на заеднички состанок во Македонија, а една од главните теми е Планот за раст на Европската унија за Западен Балкан.
Кој ги исполнува реформите – добива пари.
Вака накратко може да се опише Планот за раст на ЕУ за Западен Балкан 2024-2027 година, вреден шест милијарди евра, за кој лидерите од регионот се најдоа на иста маса во Скопје.
Тој план е наменет за „економски раст на регионот, забрзување на реформите и инвестициите кои можат да го унапредат процесот на проширување на Европската унија (ЕУ) со овие земји“, објави претходно Европската комисија.
„Во суштина, тоа е план кој предвидува дополнителни средства во споредба со оние кои се веќе дадени преку пристапните фондови“, вели Владимир Меџак од Европското движење во Србија за Би-Би-Си на српски.
„Услов за тоа е креирање на реформска агенда на годишно ниво, што ќе се прави во наредната година и нејзино исполнување, што повлекува зајакнување на демократските институции на владеење на правото.
Албанија, Црна Гора, Северна Македонија, Србија, Црна Гора и Босна и Херцеговина (БиХ) имаат кандидатски статус за членство во ЕУ, но не и Косово.
Жосеп Борељ, високиот претставник на ЕУ за надворешна безбедносна политика, претходно го нарече планот за раст за Западен Балкан „важна понуда, која дава поттик за постигнување напредок во релевантните реформи“.
„Оваа понуда може да го забрза напредокот во нормализацијата на односите меѓу Косово и Србија преку Дијалогот што го води ЕУ.
„Секоја од партнерските земји од Западен Балкан има можност да го поттикне економскиот раст и пристапот до единствениот европски пазар, дури и пред проширувањето – тоа е во интерес на целата ЕУ“, рече Борељ.
Што е план за раст и како до пари?
Во ноември, Европската комисија го претстави новиот План за раст за Западен Балкан за периодот 2024-2027 година, кој вклучува шест милијарди евра грантови и заеми за да се забрза социјалното и економското зближување со Европската унија.
Тоа практично значи „две милијарди грантови и четири милијарди евра поволни заеми“.
„Средствата се сè поскапи на меѓународните пазари, задолжувањето е сè поскапо и овие средства можат да бидат важни за сите земји од Западен Балкан“, вели Меџак.
„Овие реформи секако се дел од процесот на пристапување во Европската унија, така што се оди во иста насока.
Европската комисија ја наведе целта „да им се овозможи на земјите-партнери да ги интензивираат реформите и инвестициите со цел да се забрза процесот на експанзија и економски раст“.
„Исплатата е условена од тоа што партнерите од Западен Балкан спроведуваат одредени социо-економски и суштински реформи.
По усвојувањето на Планот за раст, земјите од Западен Балкан беа поканети да поднесат поединечни планови во кои детално ќе бидат опишани реформите што ќе ги спроведат.
Европската комисија посочува дека Планот за раст се заснова на „четири столба“.
Првиот е „зајакнување на економската интеграција со единствениот пазар на Европската унија“, вториот подразбира „зајакнување на економската интеграција во рамките на Западен Балкан, преку заеднички регионален пазар, заснован на правилата и стандардите на Европската унија“, а третиот „забрзување на темелните реформи“.
Четвртиот столб е „зголемување на финансиската помош за поддршка на реформите преку Инструментот за реформи и раст за Западен Балкан за периодот 2024-2027 година“.
Урсула фон дер Лајен, претседателката на Европската комисија, тогаш изјави дека со усвојувањето на економскиот план на Западен Балкан, тие се приближуваат кон Европската унија.
„Планот за раст има огромен потенцијал и може да ја удвои економијата на Западен Балкан во следните 10 години“, изјави Фон дер Лајен.
„Со комбинирање на реформите и инвестициите, планот ќе му овозможи на Западен Балкан наскоро да ги почувствува придобивките во клучните области на единствениот пазар, вклучително и слободното движење на стоки, услуги и работници, единствената платежна зона во евра, сè до транспортот, енергија и единствениот дигитален пазар“.
