Претседателот на Европскиот совет, Шарл Мишел и претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, отпатуваа на 24-тиот самит Европска унија-Кина на почетокот на декември, носејќи предупредувачка порака за претседателот Кси Џинпинг. Од перспектива на европското и американското јавно мислење, во контекст на засилената нова студена војна меѓу САД и Кина, тоа може да се толкува како уште еден обид на лидерите на Европската унија да користат веродостојни закани за да извршат притисок врз четирите големи поплаки што ги имаат во односите со Кина. Но, за жал, за нивните кинески партнери, нивните закани беа веројатно повеќе смешни отколку застрашувачки.
Првата жалба на Европската унија се однесува на „неурамнотежениот трговски биланс“. Фон дер Лајен сликовито го опиша тоа со изјавата дека „од три контејнери што пристигнуваат во Европа полни со стока, два се враќаат во Кина празни“.
Се разбира, таквиот изразен трговски дефицит може да биде резултат на меркантилистичката стратегија на другата страна, пресметана да обезбеди постојан трговски суфицит. Но, дали Европската унија има право да ја обвинува Кина за меркантилизам? Во текот на изминатата деценија, суфицитот на тековната сметка на Кина во просек изнесуваше 1,65 отсто, додека суфицитот на еврозоната беше 2,24 отсто. Во истиот период Германија како локомотива на европската економија оствари импресивни 7,44 отсто.
Друга поплака на Европската унија е поврзана со кинеските државни субвенции, благодарение на кои европскиот пазар е преплавен со евтини производи од Кина. Ваквите приговори можеби беа основани кон крајот на 1990-тите и почетокот на 2000-тите, но во тоа време Европската унија и Соединетите Држави немаа поплаки и заедно пееја пофалби за успешната интеграција на Кина во западната трговија и протокот на капитал. Зошто се покренува сега, кога обвинувањата за меркантилизам веќе немаат основа во реалноста?
На крајот на краиштата, кинеските батерии и електричните возила се конкурентни во Европа не поради државните субвенции, туку благодарение на огромните инвестиции во нивниот развој. Квалитетот на денешните кинески соларни панели едноставно не може да се спореди со европските производители – со или без владини субвенции.
Барањето на виновникот во кинескиот меркантилизам не им изгледа убедливо дури ни на германските индустријалци кои ги поминаа последните 50 години тврдејќи дека германскиот вишок во трговијата со остатокот од светот е природна последица на големата побарувачка за висококвалитетни германски производи. Што и да има Фон дер Лајен да им каже на кинеските лидери, германските индустријалци многу добро знаат дека кинеските конкуренти кои произведуваат соларни панели, батерии и електрични возила го заслужиле секое право да го користат истиот аргумент.
Третата жалба на европските лидери се однесува на тешкотиите што ги имаат европските компании во обезбедувањето договори со кинеската држава. Заедно со претходните две жалби, тоа е основата на барањата на официјалните лица на ЕУ да се воведат мерки за казнување на кинеските извозници – првенствено високи тарифи за електрични возила (и зелена технологија воопшто). Европските власти ја наведуваат истрагата за државните субвенции за кинески електрични возила што е отворена во Брисел, но тоа е прилично неверојатно објаснување.
Заканите од европските функционери како израз на паниката што ги зафати кога сфатија дека Европа го губи теренот во неколку клучни области. Еден прашал: „Дали Фон дер Лајен навистина верува дека заканите со тарифни бариери за кинеските електрични возила може да го зголемат европскиот извоз во Кина?
Не правете грешка, на нерамноправната положба во Кина се жалат и европските компании, особено кога станува збор за државните набавки. Но, нивните менаџери не веруваат дека тоа ќе се промени доколку, под притисок на Америка, владите на европските земји почнат да ги исклучуваат кинеските компании од сопствените постапки за набавки. „Да не зборуваме за тоа“, додаде еден од нив, „дека од почетокот на пандемијата, владите на земјите-членки на ЕУ делат државна помош како да е крај на светот“.
Четвртата жалба со која Мајкл и Фон дер Лејен се појавија пред Кси се однесува на недоволната поддршка за санкциите наметнати од Европската унија против Русија, дизајнирани како глобален фронт за ставање крај на бруталноста на руската армија во Украина. Ако за момент го игнорираме проблемот со ефективноста на воведените санкции, оваа жалба пред се зборува за лицемерието на европските лидери: Путин (заслужено) беше осуден за напади врз болници и инфраструктура.
